روز گذشته یک بار دیگر کاربران اختلالی نسبتا فراگیر را در ارتباطات اینترنتی تجربه کردند. افت کیفیت و سرعت اینترنت در ساعات میانی روز شدت گرفت و در نهایت با اعلام شرکت زیرساخت مشخص شد که ناشی از قطع فیبر نوری در گرجستان بوده است. این در حالی است که بعضی کاربران روز جمعه هم در شبکه‌های اجتماعی از وجود اختلال و بالا رفتن میزان تاخیر در اتصال (پینگ) خبر داده بودند؛ اختلالی که با وجود تاکید شرکت زیرساخت بر پیگیری‌های فنی، تا لحظه نوشتن این گزارش هم ادامه داشته است.

یک اینترنت بی‌کیفیت و گران

حوالی ظهر دیروز گزارش‌هایی مبنی بر وجود اختلال در شبکه اینترنت منتشر شدند و بسیاری از کاربران در شبکه‌های اجتماعی نسبت به کندی شدید شبکه و بروز اختلال در DNSها ابراز نارضایتی کردند. بررسی‌های رادار ابرآروان هم این موضوع را تایید کرد که اغلب دیتاسنترهای کشور در ساعات میانی روز و به خصوص بین ساعت‌های پیش از ۱۲ظهر تا ۲ بعد‌از‌ظهر، دچار اختلال شده‌اند. این اختلال در دیتاسنتر‌هاست ایران شدیدتر بود و حتی در ساعات ابتدایی روز هم وجود داشت. با این حال اما دیتاسنترهای مبین‌نت، پارس آنلاین و همراه اول این اختلال را تجربه کردند.

در ادامه روابط عمومی شرکت ارتباطات زیرساخت اعلام کرد که دلیل این اختلال، قطعی فیبر نوری در گرجستان بوده و باعث قطع برخی از لینک‌های بین‌المللی ورودی کشور شده است. بعضی از کاربران اما در فضای مجازی این اختلال را در ادامه اختلال روز جمعه می‌دانند و برخی از کارشناسان هم معتقدند که اختلال روز جمعه ناشی از بروز اختلال در عملکرد یک روتر در فرانسه بوده است. این اختلالات اگرچه دیگر به قصه پرتکرار اینترنت ایران تبدیل شده‌اند، اما هرگز عادی نخواهند شد؛ به خصوص در روزهایی که مردم نسبت به افزایش تعرفه اینترنت گلایه دارند و بارها و بارها تاکید کرده‌اند که پرداخت هزینه بیشتر برای یک اینترنت بی‌کیفیت، فشار مضاعفی برای آنها خواهد بود.

انتشار دومین گزارش کیفیت اینترنت از سوی انجمن تجارت الکترونیک تهران در هفته گذشته هم به خوبی نشان داد که ایران قهرمان اینترنت بی‌کیفیت جهان است و در میان ۵۰ کشور منتخب (بر اساس تولید ناخالص داخلی یا GDP)، شبکه اینترنت کشور ما بیشترین میزان اختلال را تجربه می‌کند. بر این اساس، ایران با میانگین حدود ۴۸ درصد وب‌سایت دارای اختلال، پیش از چین با میانگین حدودی ۴۷ درصد، عنوان نخستین کشور با بیشترین اختلال اینترنت در ۹ ماه اخیر را به خودش اختصاص داده است. هر چند متولیان بخش ارتباطات و فناوری کشور واکنش چندان مثبتی نسبت به این گزارش نداشتند، اما کارشناسان همچنان دولت و در راس آن وزارت ارتباطات را در این زمینه پاسخگو می‌دانند. سعید سوزنگر، کارشناس آی‌تی در گفت‌وگو با «دنیای اقتصاد» تاکید می‌کند که اینترنت بی‌کیفیت و پراختلال عملا بلااستفاده خواهد بود و افزایش قیمت برای آن ناعادلانه و خلاف حقوق شهروندی مردم است.

خلأ راهکارهای لازم

اگرچه شرکت ارتباطات زیرساخت روز گذشته اعلام کرد که با تمهیدات در نظر گرفته شده، بالانس پهنای باند روی مسیرهای دیگر انجام می‌شود و پیگیری‌های فنی لازم برای رفع مشکل در گرجستان در حال انجام است، اما این اختلال تا لحظه نوشتن این گزارش ادامه داشته است.

سوزنگر درباره میزان اختلال و زمان لازم برای رفع آن به «دنیای اقتصاد» می‌گوید: «هر لحظه از اختلال در شبکه اینترنت می‌تواند برای کاربران و به خصوص کسب‌وکارهایی که وابستگی زیادی به ارتباطات اینترنتی دارند، ضرر و زیان به همراه داشته باشد. اما رفع اختلال تا حد زیادی به مکان جغرافیایی که اتفاق افتاده بستگی دارد؛ اینکه این قطعی در خشکی یا دریا بوده است، روی فرآیندهای فنی رفع اختلال موثر است.»

این کارشناس همچنین بر این موضوع تاکید می‌کند که میزان ظرفیتی که مسیر ورودی گرجستان پوشش می‌دهد، بر گستردگی و شدت اختلال تاثیر می‌گذارد. او در ادامه می‌گوید: «معمولا در کشورهای جهان ظرفیت پهنای باندی بیش از میزان پهنای باند مورد نیاز کشور تامین می‌شود. این ظرفیت مضاعف به ۳۰ یا ۴۰ درصد بیشتر از ظرفیت معمول و مورد نیاز می‌رسد تا در زمان بروز چنین اختلال‌هایی بتواند جبران ظرفیت از دست رفته را بکند.»

با این همه اما به تایید این کارشناس چنین روال‌هایی که برای بروز اختلال‌های اینترنتی در کشورهای دیگر معمول هستند، در کشور ما دنبال نمی‌شوند و دلیل آن را هم باید در این موضوع جست‌وجو کرد که برای سیاستگذار محدودسازی در اولویت است تا توسعه و بسترسازی.