یکی از مهم‌ترین نکاتی که هنگام ساخت یک بنا باید همواره مورد توجه باشد، استحکام ساختمان در بخش‌های مختلف است. وال پست نقشی بسیار مهم در ایجاد و حفظ استحکام بنا دارند. امروزه استفاده از وال پست در ساخت و ساز، از ضروریات به شمار می‌رود، زیرا به طور قابل توجهی از بروز حوادث ناگوار در آینده جلوگیری به عمل می‌آورند. از این رو آگاهی از ضرورت و روش اجرا، انواع گوناگون وال پست و… برای هر فردی که دستی در ساخت و ساز دارد، الزامی به نظر می‌رسد. در این مقاله در کنار معرفی انواع وال پست های مرسوم، به وال پست مش به عنوان جایگزین وال پست های فلزی نیز خواهیم پرداخت.
وال پست چیست؟
در کلامی ساده می‌توان وال پست را نوعی نگهدارنده دانست که با انتقال نیروی وارده بر دیوارها به قاب ساختمان، موجب استحکام بیشتر دیوارها می‌گرد. وال پست، نوعی کلاف است که موجب ایجاد ارتباطی مؤثر بین دیوار و اسکلت می‌گردد. به این ترتیب با بروز حوادثی مانند زلزله، دیوار به راحتی دچار ریزش نمی‌شود.
از آنجاییکه دیوارها یکی از اجزاء مهم ساختمان به شمار می‌روند، پایدارسازی آن‌ها می‌تواند نقشی اساسی در پایدارسازی کل سازه داشته باشد و این وظیفه بر عهده وال پست است. طی سال‌های اخیر انواع مختلف وال پست وارد بازار شده‌اند که هر کدام دارای ویژگی‌هایی منحصر به فرد با قیمت‌های مختلف هستند.
چرا از وال پست در ساختمان استفاده می کنیم؟
همان‌طور که پیش‌تر اشاره شد، وظیفه اصلی وال پست، پایدارسازی دیوار و در نتیجه پایدارسازی بنا است. به طور دقیق‌تر می‌توان گفت وال پست‌ها، دیوارها را به اسکلت اصلی ساختمان متصل می‌سازند. به این ترتیب با بروز زلزله، نیروی عظیم وارد شده بر دیوار، به اسکلت انتقال می‌یابد و به این ترتیب دیوارها طور قابل‌توجهی سالم می‌مانند. به عبارتی دیگر می‌توان گفت وال پست، موجب یکپارچگی هر چه بیشتر دیوار می‌گردد و از این طریق آن را در برابر زلزله، مقاوم می‌سازد.
ضرورت اجرای وال پست در ساختمان پس از زلزله کرمانشاه
زلزله کرمانشاه به خوبی نشان داد که نوساز یا قدیمی بودن ساختمان به تنهایی در مقاوم بودن آن نقشی ندارد. متأسفانه بسیاری از بناهای نوساز این منطقه نیز با بروز زلزله به طور کامل تخریب شدند. این حجم از آسیب و خسارت نشان‌دهنده ضعف در ستون‌ها و اسکلت ساختمان و همچنین ضعف در مقاوم سازی دیگر المان‌ها از جمله دیوارها است. از این رو، به دنبال این حادثه ناگوار، استفاده از انواع وال پست برای مقاوم سازی سازه‌ها، ضرورت بیشتری یافت.
هر چند بکارگیری وال پست برای مقاوم سازی و یکپارچه سازی دیوارها، به معنای عدم ایجاد ترک هنگام بروز حادثه نیست، اما بدیهی است که با استفاده از آن می‌توان آسیب وارده را از ریزش و خرابی صد در صدی به ایجاد ترک‌هایی مختصر در دیوارها تقلیل داد.
انواع وال پست کدام است؟
وال پست‌ها انواع گوناگونی دارند و با توجه به بودجه در نظر گرفته شده، نوع کاربری ساختمان و… می توان مناسب‌ترین نوع را برای اجرا در ساختمان انتخاب نمود. در ادامه شما را با کاربردی‌ترین انواع وال پست‌ها در صنعت ساخت و ساز آشنا خواهیم کرد.
وال‌پست‌های ساخته شده با مقطع IPE چیست؟
به عنوان اولین نوع وال پست که کاربرد فراوانی دارد، می‌توان به وال پست با مقطع IPE اشاره داشت. این نوع از وال پست از فولاد مقاوم نورد سرد یا گرم ساخته می‌شود و معمولاً متشکل از ۴ قطعه نبشی یا ناودانی است. این قطعه فولادی به عنوان وادار قائم میانی و کناری مورد استفاده قرار می‌گیرد و اجرای آن در دیوارهایی با طول ۴ متر و بیشتر، الزامی است. وال پست با مقطع IPE هنگام بروز زلزله، امکان حرکت دیوار در صفحه خود را فراهم می‌سازد. در واقع این قطعه، دیوار را از قاب جدا می‌کند و به کمک اتصالات کشویی، لغزش دیوار را بدون احتمال ریزش و خرابی میسر می‌نماید.
وال پست با مقطع باکس فولادی چیست؟
نوع دیگری از انواع مرسوم وال پست دیوار، وال پست با مقطع باکس فولادی (یا مقطع قوطی) نامیده می‌شود. این نوع وال پست به عنوان وادار قائم و وادار افقی مورد استفاده قرار می‌گیرد.
خوب است بدانید نصب این نوع وال پست، به دلیل شکل هندسی منظم آن، هیچ‌گونه بی‌نظمی در سازه ایجاد نمی‌کند. علاوه بر این می‌توان آن را به راحتی با اتصالات پیچی یا جوشی، به ساختمان متصل کرد. وال پست با مقطع باکس فولادی به عنوان یک تکیه‌گاه قابل اعتماد برای دیوار، مورد استفاده قرار می‌گیرد و به کمک نبشی‌های کنترل کننده، شرایطی را فراهم می‌کند تا دیوار هنگام بروز زلزله ، امکان حرکت آزادانه در صفحه خود داشته باشد. به این ترتیب کمترین آسیب به ساختمان وارد می‌شود.
وال پست با مقطع ناودانی چیست؟
نوع دیگری از انواع وال پست دارای مقطعی تشکیل شده از پروفیل ناودانی (U شکل) هستند. این نوع والپست شرایطی را فراهم می‌کند تا دیوار توسط مصالحی مانند یونولیت یا پشم سنگ، از قاب جدا شود و به این ترتیب امکانی برای حرکت آزادانه دیوار هنگام وارد آمدن نیروهای جانبی آسیب زننده، فراهم گردد. این وال پست در دو نوع ممتد (پیوسته) و منقطع، بنابر شرایط، مورد استفاده قرار می‌گیرد. به طور معمول هنگامی که اهمیت سازه بالا باشد (برای مثال در بیمارستان‌ها)، از وال پست ناودانی ممتد استفاده می‌شود تا احتمال آسیب و حتی ترک خوردگی دیوارها به حداقل برسد. در مواردی که اهمیت بنا کمتر باشد، استفاده از نوع منقطع در اولویت قرار می‌گیرد. خوب است بدانید این نوع وال پست در مواردی به عنوان وادار قائم نیز بکار می‌رود.
یکی از مزایای استفاده از وال پست با مقطع U شکل، عدم نیاز به نصب نبشی است. این نوع وال پست از طرفی امکان حرکت دیوار را در صفحه خود فراهم می‌کند و از طرفی فضایی برای نصب مصالح متراکم ایجاد می‌نماید. به همین دلیل هنگام به کارگیری آن، نیازی به نصب اتصالات دیگر همچون نبشی‌ها نخواهد بود. همچنین استفاده از این نوع وال پست، نصب میلگردها را نیز آسان‌تر می‌سازد.
وال پست با مقطع نبشی چیست؟
نوع دیگری از نگهدارنده دیوار که نسبت به سایر انواع فلزی آن، هزینه نسبتاً کمتری دارد، وال پست با مقطع نبشی است. وال پست با مقطع نبشی به عنوان یک وادار میانی یا کناری برای مهار حرکت خارج از صفحه دیوار، مورد استفاده قرار می‌گیرد. این نوع وادار نیز به کمک اتصالات پیچی و جوشی به دیوار متصل می‌گردد. وال پست با مقطع نبشی به عنوان وادار قائم نیز قابل استفاده است.
خوب است بدانید علت هزینه پایین‌تر وال پست با مقطع نبشی، نحوه ساخت آن است. در واقع این نوع وال پست را می‌توان به راحتی در یک محیط کارگاهی و تنها به کمک دو ورق که با زاویه ۹۰ درجه به هم اتصال یافته‌اند، تهیه کرد.
وال پست مش چیست؟
می‌توان گفت وال پست مش، از جمله جدیدترین و بهترین انواع نگهدارنده برای دیوارها به شمار می‌رود که در طول مدتی کوتاه توانسته طرفداران زیادی به دست آورد. وال پست مش متشکل است از توری فایبرگلاس که به کمک لایه‌های پلاستر گچی یا سیمانی، روی سطح دیوار از دو طرف نصب می‌گردد. این توری‌ها که گاهی با عنوان مش فایبرگلاس نیز شناخته می‌شوند به راحتی موجب یکپارچه شدن سطح دیوارها می‌گردند و به این ترتیب از بروز آسیب‌های جدی در زلزله، جلوگیری می‌نمایند. استفاده از وال مش‌ها امروزه بسیار رایج است، زیرا نسبت به سایر انواع وال پست مزایای متعددی دارند و از همه مهم‌تر مقرون به صرفه هستند.
وال پست مش به دلیل کاهش هزینه‌ها بین ۴۰ تا ۶۰ درصد، طرفداران زیادی دارد. علاوه بر این به کمک این روش، بار مرده ساختمان نیز به حداقل می‌رسد و این خود به ایمنی بیشتر سازه کمک می‌کند. اجرای آسان، در کمترین زمان ممکن، یکی دیگر از مزایای این سیستم وال پست مش به شمار می‌رود. در این روش خبری از وادارهای قائم و افقی و میلگرد بستر معمول در اجرای وال پست نبوده و علاوه بر این در مرحله نازک کاری نیز، دیوار دچار ترک خوردگی نمی‌شود.
مزیت و برتری وال پست مش نسبت به وال پست‌های فلزی کدام است؟
به نظر می‌رسد در میان تمام انواع وال پست‌ها، وال مش از محبوبیت بیشتری برخوردار است. در مقایسه با وال پست‌های فلزی، این محصول از مزایای متعددی برخوردار است که آن را به گزینه‌ای بی‌نقص برای اجرا در ساختمان تبدیل کرده است. همان‌طور که پیش‌تر نیز به آن اشاره کردیم، کم هزینه بودن این محصول یکی از ویژگی‌های مثبت آن است که مورد توجه فعالان پیمانکاران ساختمانی قرار گرفته است. از آن‌جایی که قیمت وال پست فلزی بر اساس قیمت فولاد تعیین می‌شود، می‌تواند گفت روز به روز با تغییرات قابل توجهی روبرو است. این در حالی است که توری فایبرگلاس مورد استفاده در وال مش‌ها، بسیار ارزان قیمت هستند و اجرای آن‌ها نیز به صرف هزینه زیادی احتیاج ندارد.
اجرای آسان وال پست مش (بدون نیاز به نیروی حرفه‌ای یا مصالح گران قیمت)، سازگاری با انواع مختلف مصالح به کار رفته در ساخت دیوار، اجرای سریع و بی‌دردسر، سازگاری با محیط زیست و… از جمله مزایای استفاده از وال مش‌ها به شمار می‌رود که موجب ارجحیت آن‌ها نسبت به انواع فلزی می‌گردد. علاوه بر این، سبک وزن بودن مش‌ها موجب می‌شود اجرای این نوع وال پست، وزن قابل توجهی را به وزن ساختمان اضافه نکند (بر خلاف نگهدارنده‌های فلزی)، که این خود یکی از مزیت‌های بسیار مهم این نوع نگهدارنده محسوب می‌شود.
عدم اجرای وال پست چه عواقب حقوقی می‌تواند برای ناظر در پی داشته باشد؟
در حال حاضر، اجرای وال پست برای پایدارسازی دیوارهای بنا، یکی از مراحل مهم ساخت و ساز است که انجام آن الزامی تلقی می‌شود. به همین دلیل، در صورتی که سیستم وال پست حین ساخت و ساز اجرا نشود، در صورت بروز خسارت و ریزش دیوارها، ناظر ساختمان از نظر حقوقی باید پاسخ‌گو باشد. در واقع، اگر در اثر زلزله خسارتی متوجه ساختمان و ساکنین آن شود، ناظر نیز مقصر شناخته خواهد شد.
وال پست در مقررات ملی ساختمان و آیین نامه ۲۸۰۰
آیین نامه ۲۸۰۰ به طور کامل و با جزئیات کافی، نحوه اجرای وال پست و همچنین ابعاد مورد نیاز جهت طراحی و تهیه تجهیزات را تعیین کرده است. اولین نکته‌ای که در این آیین نامه مورد تأکید قرار گرفته، لزوم به کارگیری وال پست برای تمام دیوارهای جانبی (خصوصاً دیوار نما) به منظور مقاوم سازی در برابر حوادثی همچون زلزله است. طبق این آیین نامه، تمام لبه‌های آزاد دیوارها و لبه‌های قائم دیوارهای غیر سازه‌ای باید به طور مناسب مهار شوند. همچنین لبه‌های افقی دیوار غیرسازه‌ای باید با کلاف فولادی یا ناودانی ۶ (یا معادل با سطح مقطع بتن مسلح) مقید شوند. دیوارهای داخلی که ارتفاعی بیشتر از یک متر و هشتاد سانتی متر دارند نیز، باید از طرفین به سازه مهار گردند.
آشنایی با نکات اجرایی وال پست
از جمله نکات اجرایی که در آیین نامه ۲۸۰۰ لحاظ شده‌اند، به قرار زیر هستند:
- اگر دهانه دیوار بیشتر از ۴ متر باشد، اجرای وادار قائم ضروری است.
- در صورتی که دیوار دارای ارتفاعی بیش از ۳٫۵ متر از تراز کف باشد، اجرای وادار افقی الزامی است.
- قبل از بتن ریزی سقف، در محل اجرای نگهدارنده دیوار باید بیس پلیت زیر ورودی تیر بتنی اجرا شود.
- به هنگام اجرای والپست ، سایز نبشی وال پست باید حداقل ۴ یا ۵ سانتی‌متر باشد. همچنین در صورت استفاده از پروفیل به عنوان وادار، می‌توانید از قوطی‌های مربعی سایز ۵۰ تا ۱۵۰میلی‌متری استفاده کنید.
- در صورتی که نازک کاری روی دیوار از جنس سیمان انتخاب شده باشد در سیستم وال پست مش از مش فایبرگلاس AR یا مش فایبرگلاس مقاوم به قلیااستفاده باید گردد.
- در مقابل اگر نازک کاری دیوار ازجنس گچ منظور شده باشد استفاده از توری فایبرگلاس معمولی (E-glass) مجاز است.
- درصورت استفاده از سیستم وال مش به صورت سرتاسری، از مش فایبرگلاس با گرماژ ۴۰ گرم بر متر مربع استفاده می شود.
- همچنین درصورت استفاده از سیستم وال مش به صورت نواری مدنظر باشد، از مش فایبرگلاس با گرماژ ۱۰۰ گرم بر متر مربع استفاده می شود.
آگاهی از بخش‌های مختلف ذکر شده در آیین نامه کمک می‌کند اجرای وال پست دیوار به بهترین شکل انجام گردد و در نهایت بنایی مقاوم در برابر زلزله ساخته شود. بدون شک، اجرای صحیح وال پست از بروز خسارت‌های جدی در آینده جلوگیری به عمل خواهد آورد و از این جهت ارزش زیادی دارد.
منبع : https://www.pishkhan.com/article/428
