هیپوگلیسمی یا افت قند خون، وضعیتی است که به دلیل افت شدید گلوکز خون (قند خون) در فرد ایجاد می شود. گلوکز اصلی ترین ماده برای ایجاد انرژی در بدن است. این عارضه در افراد دیابتی که با مصرف دارو و غذا یا انجام ورزش مشکل دارند نیز شایعتر است. اما گاهی اوقات افرادی که دیابت ندارند نیز ممکن است به هیپوگلیسمی مبتلا شوند.
هیپوگلیسمی غیر دیابتی شامل دو نوع زیر میشود:
- هیپوگلیسمی واکنشی که پس از چندین ساعت نخوردن غذا اتفاق می افتد.
- هیپوگلیسمی ناشتا که ممکن است با دارو یا بیماری مرتبط باشد.
علائم افت قند خون
بیشتر افراد زمانی که قند خونشان ۷۰ میلی گرم در دسی لیتر یا کمتر باشد علائم هیپوگلیسمی را احساس می کنند. بسته به میزان کاهش قند خون علائم ممکن است متفاوت باشد. این علایم معمولاً عبارتند از:
- گرسنگی
- لرزش
- اضطراب
- تعریق
- رنگ پریدگی پوست
- ضربان قلب نامنظم یا سریع
- خواب آلودگی
- سرگیجه
با بدتر شدن هیپوگلیسمی و افت بیشتر قند خون، علائم ممکن است به صورت موارد زیر تغییر کند:
- گیجی
- تاری دید
- غش، از دست دادن هوشیاری و تشنج
عوامل ایجاد هیپوگلیسمی در بیماران دیابتی
موارد زیر، ازجمله عواملی هستند که ممکن است باعث افت قند خون در افراد مختلف شود.
داروهای دیابتی
از پزشکتان بپرسید که آیا ممکن است داروهای مصرفی شما باعث کاهش قند خون شوند. انسولین درمانی می تواند باعث کاهش قند خون شود. همچنین نوعی داروی دیابت به نام سولفونیل اوره وجود دارد که می تواند باعث کاهش قند خون شود.
سولفونیل اوره های مورد استفاده در دیابت عبارتند از:
- گلیمپراید
- گلیپیزید
- گلیبورید
- گلیبورید میکرونیزه
سولفونیل اوره های قدیمی تر که اکنون مصرف آنها محدود شده است، بیشتر از نمونه های جدیدتر باعث کاهش قند خون می شوند. نمونه هایی از سولفونیل اوره های قدیمی تر عبارتند از:
- کلرپروپامید
- رپاگلینید
- تولازامید
- تولبوتامید
همچنین مصرف الکل، آلوپورینول، پروبنسید یا وارفارین همراه با داروهای دیابت، می تواند قند خون افراد را پایین بیاورد.
اگر فقط از مهارکننده های آلفا گلوکوزیداز، بیگوانیدها( مانند متفورمین) و تیازولیدین دیون ها استفاده می کنید، نباید دچار هیپوگلیسمی شوید اما زمانی که آنها را با سولفونیل اوره یا انسولین مصرف کنید ممکن است افت قند خون اتفاق بیفتد.
مصرف داروهای ضد دیابتی از گروه سولفونیل اوره مانند گلیمپراید و گلیپیزید می تواند باعث افت قند خون(هیپوگلیسمی) شود.
رژیم غذایی
در صورت مصرف بیش از حد انسولین نسبت به کربوهیدرات هایی که می خورید یا می نوشید، ممکن است قند خون پایین در بدنتان اتفاق بیوفتد. به عنوان مثال:
- مصرف زیاد انسولین بعد از خوردن یک وعده غذایی که قندهای ساده زیادی دارد.
- مصرف زیاد انسولین پس از فراموشی یک میان وعده یا کامل نخوردن یک وعده غذایی.
- مصرف انسولین در زمانی که دیرتر از حد معمول غذا می خورید.
- وقتی بدون خوردن هیچ غذایی الکل می نوشید و انسولین مصرف میکنید.
اگر دیابت دارید و از داروهای دیابت استفاده می کنید وعده های غذایی خود را یه هیچ وجه حذف نکنید.
چه چیزی باعث ایجاد هیپوگلیسمی واکنشی می شود؟
هیپوگلیسمی واکنشی، ناشی از وجود انسولین بیش از حد در خون شماست. معمولاً در عرض چند ساعت پس از خوردن غذا این اتفاق می افتد و علل احتمالی آن عبارتند از:
- داشتن پیش دیابت یا احتمال ابتلا به دیابت
- جراحی معده
- نقص های نادر آنزیمی
چه چیزی باعث ایجاد هیپوگلیسمی یا افت قند خون ناشتا می شود؟
هیپوگلیسمی یا افت قند خون ناشتا می تواند دلایل مختلفی داشته باشد:
- مصرف داروهایی مانند آسپرین و داروهای سولفا
- مصرف بیش از حد الکل
- بیماری های کبد، کلیه، قلب و پانکراس
- سطوح پایین برخی از هورمون ها
- تومورهای خاص
آزمایشات و تشخیص افت قند خون(هیپوگلیسمی)
برای تشخیص هیپوگلیسمی غیر دیابتی، پزشک یک معاینه فیزیکی انجام می دهد و در مورد داروهایی که مصرف می کنید سؤالاتی می پرسد. آنها باید همه چیز را در مورد سلامتی بدن شما و هرگونه سابقه بیماری یا جراحی معده بدانند.
آنها سطح گلوکز خون افراد را بررسی می کنند، این کار را به ویژه زمانی انجام میدهند که افراد دارای علائم هستند. آنها همچنین احساس شما را در هنگامی که میزان قندتان به سطح طبیعی باز می گردد نیز بررسی میکنند.
اگر پزشک شما مشکوک به ابتلا به هیپوگلیسمی باشد ممکن است مجبور شوید تا زمانی که تشخیص کامل شود از یک رژیم غذایی خاص استفاده کنید. سپس آنها میزان گلوکز خون شما را در زمان های مختلف و در طول رژیم آزمایش می کنند.
برای بررسی هیپوگلیسمی واکنشی ممکن است لازم باشد آزمایشی به نام تست تحمل غذای مخلوط انجام دهید. برای این تست نوشیدنی خاصی مصرف می کنید که گلوکز خون شما را به سرعت افزایش می دهد. سپس پزشک در چند ساعت آینده سطح گلوکز خون شما را مدام بررسی خواهد کرد.
چگونه افت قند خون را درمان کنیم؟
اگر مبتلا به دیابت هستید، مدام قند خونتان را چک کنید. اگر عدد آن کمتر از سطح مورد نیاز شما یا زیر ۷۰ بود، ۱۵ تا ۲۰ گرم کربوهیدرات( مانند آب میوه، آب نبات سفت، یا قرص گلوکز) بخورید یا بنوشید. این کار معمولا به از بین بردن علائم شما کمک می کند. بعد از ۱۵ دقیقه مجدداً قند خون خود را چک کنید و اگر سطح آن همچنان پایین بود هر ۱۵ دقیقه یکبار کربوهیدرات دریافت کنید. اگر احساس خوبی ندارید و یا نمی توانید قند خونتان را بالا ببرید سریعا با اورژانس تماس بگیرید.
اگر به بیماری دیابت مبتلا نیستید:
برای داشتن یک راه حل طولانی مدت نحوه درمان هیپوگلیسمی بستگی به عامل ایجاد آن دارد. اگر دارویی باعث کاهش قند خون شما میشود نیاز به تغییر آن دارید. اگر تومور مقصر باشد احتمالا باید نیاز به جراحی داشته باشید.
برای رفع سریع هیپوگلیسمی می توانید ۱۵ گرم کربوهیدرات به شکل آب میوه، قرص گلوکز یا آب نبات سفت بخورید یا بنوشید. در مورد هیپوگلیسمی شدیدتر ممکن است نیاز به تزریق گلوکاگون یا گلوکز داخل وریدی (تزریق در رگ) داشته باشید.
سازمان غذا و دارو آمریکا سه دارو را برای درمان قند خون بسیار پایین تایید کرده است:
- باقسیمی که به صورت پودر و از طریق بینی مصرف می شود.
- داسی گلوکاگون که از طریق تزریق با سرنگ مصرف می شود.
- گلوکاگون که از طریق تزریق مصرف می شود.
داروهای نام برده شده صرفا جهت افزایش آگاهی شما بوده و برای مصرف آنها باید دستور و تجویز پزشک متخصص وجود داشته باشد.
علت افت قند خون
اگر دیابت دارید می توانید با انجام کارهای زیر به حفظ میزان قند خون بدنتان کمک کنید:
- روزانه حداقل سه وعده غذایی با فواصل مساوی همراه با میان وعده هایی بین وعده های غذایی اصلی مطابق دستور پزشک مصرف کنید.
- ۳۰ دقیقه تا ۱ ساعت بعد از غذا ورزش کنید. میزان قند خونتان را قبل و بعد از ورزش بررسی کنید و با پزشک خود در مورد تغییراتی که ایجاد شده صحبت کنید.
- قبل از مصرف انسولین، دوز داروی مصرفی خود را مجددا چک کنید.
- مصرف الکل را محدود کنید و سطح قند خونتان را کنترل کنید.
- بدانید که چه زمانی داروی شما در اوج تاثیرگذاری قرار دارد.
- قند خونتان را طبق دستور پزشک آزمایش کنید.
- همیشه یک دستبند شناسایی افراد دیابتی همراه داشته باشید که نشان دهد دیابت دارید.
اگر دیابت ندارید، از پزشک خود بپرسید که آیا برای پیشگیری از هیپوگلیسمی نیاز به تنظیم آنچه می خورید یا میزان ورزش دارید یا خیر. ایجاد تغییرات در رژیم غذایی زیر میتواند کمک کننده باشد:
- هر چند ساعت یکبار وعده های غذایی و میان وعده های کوچک بخورید.
- رژیم غذایی شما باید تنوع گسترده ای از غذاها از جمله غذاهای پروتئینی، چربی ها و فیبر را شامل شود.
- غذاهای پر قند را زیاد مصرف نکنید.
برای کشف هر چیز دیگری که ممکن است باعث ایجاد هیپوگلیسمی در شما شود با پزشکتان مشورت کنید.
در زمان افت قند خون چه کار کنیم؟
هیپوگلیسمی یا افت قند خون ممکن است باعث شود که شما غش کنید. اگر چنین اتفاقی افتاد به کسی نیاز دارید که به شما داروی گلوکاگون تزریق کند.
گلوکاگون یک داروی تجویزی است که قند خون را به سرعت افزایش می دهد. اگر هیپوگلیسمی شدید دارید ممکن است به آن نیاز داشته باشید. این امری مهم است که اعضای خانواده و دوستان شما بدانند که در صورت بروز هیپوگلیسمی شدید چگونه تزریق را انجام دهند.
اگر فردی را دیدید که هیپوگلیسمی شدید دارد با اورژانس تماس بگیرید یا او را برای درمان به نزدیکترین بیمارستان منتقل کنید. سعی نکنید به فرد بیهوش غذا و مایعات بدهید زیرا ممکن است او را خفه کنید.
قند خون پایین و رانندگی
اگر در حال رانندگی هستید و علائم هیپوگلیسمی دارید، سریعا از جاده خارج شوید. قند خونتان را چک کنید و یک غذای شیرین بخورید. حداقل ۱۵ دقیقه صبر کنید و مجددا قند خونتان را چک کنید و در صورت نیاز این مراحل را تکرار کنید. قبل از رانندگی یک منبع پروتئین و کربوهیدرات مانند کراکر کره بادام زمینی یا پنیر و کراکر بخورید. برای مواقع اضطراری همیشه یک منبع قند مانند قرص گلوکز را در ماشین خود نگه دارید.
منبع : https://www.daroobin.com/fa/illness-content
