یکی از مهم ترین شاخص های جمعیتی که مربورط به نیروی انسانی می شود ،شاخص وابستگی جمعیت است .در بسیاری از تحلیل های اقتصادی و اجتماعی از این شاخص استفاده شده و حتی برخی بررسی این مورد را در تحلیل های آینده نیز مؤثر می دانند .این شاخص از تقسیم جمعیت خارج از سن کار ،بر جمعیت حاضر در سن کار به دست می آید .به بیان دیگر این شاخص بیان می کند جمعیتی که خارج از سن کار هستند به جمعیتی که توانایی کار کردن را دارند ،وابسته هستند .
سن فعالیت اقتصادی در ایران از ۱۵ سال تا ۶۵ سال است .برای محاسبه شاخص وابستگی جمعیت در ایران باید جمعیت زیر ۱۵ سال و ۶۵ سال به بالا را بر جمعیت بالای ۱۵ سال تا زیر ۶۵ سال تقسیم کنیم .
افزایش وابستگی جمعیت در دهه ۹۰
شاخص وابستگی جمعیت در ایران در ابتدای دهه ۹۰ در رقم ۴۱.۵ درصد قرار داشت که در سال ۹۱ به ۴۰.۹ درصد رسید و برای ۳ سال پیاپی در همین عدد باقی ماند .اما از سال ۹۴ افزایشی جزئی در این شاخص پدیدار شد و در سال ۹۵ ایران با جهشی جدی در شاخص وابستگی جمعیت مواجه گشت و این عدد به ۴۳.۱ درصد رسید .
روند صعودی که در سال ۹۴ آغاز شده بود تا سال ۹۸ نیز ادامه یافت و این شاخص به ۴۴.۸ درصد رسید .به بیان دیگر چنانچه جمعیت ایران را به سه قسمت تقسیم کنیم ،حدود یک سوم آن خارج از سن کار یا فعالیت اقتصادی قرار دارند .
چه تلقی از افزایش شاخص وابستگی در ایران می توان کرد؟
افزایش در شاخص وابستگی جمعیت عموما نمیتواند خارج از دو حالت باشد .در حالت نخست می توان این افزایش را ناشی از رشد جمعیت و افزایش نرخ زاد و ولد دانست ،چراکه با افزایش فرزند آوری، جمعیت زیر ۱۵ سال افزایش می یابد .در حالت دوم نیز این افزایش را می توان متأثر از افزایش جمعیت مسن کشور تلقی کرد ،به بیان دیگر پیر شدن جمعیت می تواند از علت های مهم افزایش نرخ وابستگی جمعیت باشد .
با توجه به اینکه در چندین سال گذشته ایران نرخ رشد جمعیت و نرخ زاد و ولد بسیار کند بوده است ،می توان تا حد زیادی افزایش وابستگی جمعیت در دهه گذشته را به علت پیر شدن جمعیت ایران دانست .
متن کامل این گزارش را با تیتر «غبار پیری بر بازار کار ایران/ یک سوم جمعیت ایران خارج از سن کار» در اقتصادنیوز بخوانید.
برگرفته از : https://donya-e-eqtesad.com
