تولید ناخالص داخلی چیست؟

به گزارش سایت اقتصادی ایران به نقل از تحریریه، تولید ناخالص داخلی (GDP) یکی از پرکاربردترین شاخص‌های عملکرد اقتصادی است. تولید ناخالص داخلی، کل تولید اقتصاد ملی در یک دوره‌ی معین را می‌سنجد و برای حذف تغییرات سه‌ماهه مبتنی بر آب‌وهوا یا تعطیلات به‌طور فصلی تعدیل می‌شود. حتی دقیق‌ترین معیار تولید ناخالص داخلی نیز با تورم تعدیل می‌شود تا به جای تغییرات قیمت کالاها و خدمات، تغییرات تولید را بسنجد.

از مجموع تولید ناخالص داخلی سالانه اغلب برای مقایسه‌ی اندازه‌ی اقتصادهای ملی استفاده می‌شود. سیاست‌گذاران، فعالان بازار مالی و مدیران اجرایی کسب‌وکارها بیشتر به تغییرات در طول زمانِ تولید ناخالص داخلی علاقه‌مند هستند که به‌عنوان نرخ رشد یا انقباض سالانه گزارش می‌شود. این امر مقایسه‌ی نرخ‌های سالانه و فصلی را آسان‌تر می‌کند.

در سه‌ماهه چهارم سال ۲۰۲۲، تولید ناخالص داخلی حقیقی سالانه‌ی ایالات متحده (تعدیل‌شده با تورم) ۲.۶ درصد افزایش یافت. تولید ناخالص داخلی حقیقی در سال ۲۰۲۲ ایالات متحده ۲.۱ درصد افزایش یافت، در حالی که در سال ۲۰۲۱ این رقم ۵.۹ درصد بود.

نکات کلیدی

۱- تولید ناخالص داخلی معیاری برای سلامت اقتصادی کشور است.
۲- تولید ناخالص داخلی ارزش تمامی کالاها و خدمات تولیدشده در داخل مرزهای کشور در یک دوره‌ی زمانی معین را نشان می‌دهد.
۳- اقتصاددانان می‌توانند از تولید ناخالص داخلی برای تعیین اینکه آیا اقتصاد در حال رشد یا در حال تجربه‌ی رکود اقتصادی است استفاده کنند.
۴- سرمایه‌گذاران می‌توانند از تولید ناخالص داخلی برای تصمیم‌گیری درباره‌ی سرمایه‌گذاری‌های خود استفاده کنند (وضع بد اقتصادی اغلب به معنای کاهش درآمدها و کاهش قیمت سهام است).

تعریف تولید ناخالص داخلی

تولید ناخالص داخلی ارزش پولی کالاها و خدمات تولیدشده در داخل مرزهای کشور طی یک دوره‌ی زمانی معین، معمولاً یک فصل یا سال، را اندازه‌گیری می‌کند. تغییرات تولید در طول زمان که با معیار تولید ناخالص داخلی اندازه‌گیری می‌شود، جامع‌ترین نشانگر سلامت اقتصاد است.

نکته سریع

طبق گزارش صندوق بین‌المللی پول در سال ۲۰۲۳، ایالات متحده بزرگترین اقتصاد جهان است و چین و ژاپن در رتبه‌های بعدی قرار دارند.

ارقام تولید ناخالص داخلی ایالات متحده به‌صورت ماهانه توسط اداره تحلیل اقتصادی (BEA) [۲] هم به صورت اسمی و هم به صورت حقیقی (تعدیل‌شده با تورم) گزارش می‌شود. یک ماه پس از پایان هر فصل، BEA برآورد اولیه تولید ناخالص داخلی سه‌ماهه‌ قبل را منتشر می‌کند. در دو ماه بعد، BEA برآوردهای دوم و سوم را منتشر می‌کند. برآوردهای دوم و سوم شامل داده‌هایی هستند که قبلاً در دسترس نبودند.

در حالی که می‌توان تولید ناخالص داخلی را به روش‌های مختلفی تجزیه کرد، رایج‌ترین روش این است که آن را به‌عنوان مجموع مصرف خصوصی، سرمایه‌گذاری، مخارج دولت و خالص صادرات (یا صادرات منهای واردات) کشور در نظر بگیریم.

مؤلفه‌های مصرف و سرمایه‌گذاریِ تولید ناخالص داخلی معمولاً در مقایسه با مؤلفه‌های مخارج دولت یا خالص صادرات شاخص‌های اقتصادی قابل‌اعتمادتری هستند. افزایش ۲.۶ درصدی تولید ناخالص داخلی حقیقی سالانه‌ی ایالات متحده در سه‌ماهه‌ی چهارم سال ۲۰۲۲ عمدتاً نتیجه‌ی جهش سرمایه‌گذاری در موجودی کالای خصوصی، مخارج مصرف‌کننده، درآمد ثابت غیرمسکونی، مخارج دولت فدرال و مخارج دولت‌های ایالتی و محلی بود.

تولید ناخالص داخلی اسمی در مقابل حقیقی

تولید ناخالص داخلی را می‌توان به صورت اسمی یا حقیقی بیان کرد. تولید ناخالص داخلی اسمی بر اساس مجموع ارزش کالاها و خدمات تولیدشده محاسبه می‌شود، بنابراین علاوه بر ارزش تولید، تغییر در قیمت‌گذاریِ کل آن تولید را نیز منعکس می‌کند؛ به عبارت دیگر، در اقتصادی با نرخ تورم سالانه‌ی ۵ درصد، تولید ناخالص داخلی اسمی، به علت رشد قیمت‌ها، سالانه ۵ درصد افزایش می‌یابد، حتی اگر کمیت و کیفیت کالاها و خدمات تولیدشده ثابت بماند.

۲.۶ درصد

در سه‌ماهه‌ی چهارم سال ۲۰۲۲، نرخ رشد تولید ناخالص داخلی حقیقی (سالانه‌ی) ایالات متحده ۲.۶ درصد بود، در حالی که در سه‌ماهه‌ی سوم سال ۲۰۲۲ این مقدار ۳.۲ درصد بود.

در مقابل، تولید ناخالص داخلی حقیقی با تورم تعدیل می‌شود؛ به عبارت دیگر، برای محاسبه‌ی تولید ناخالص داخلی حقیقی از تغییرات در سطوح قیمت فاکتور گرفته می‌شود تا تغییرات تولید واقعی اندازه‌گیری شود. سیاست‌گذاران و بازارهای مالی عمدتاً بر تولید ناخالص داخلی حقیقی تمرکز دارند، چراکه افزایش سود ناشی از تورم منافع اقتصادی محسوب نمی‌شود.

اداره تحلیل اقتصادی (BEA) برای تخمین تولید ناخالص داخلی حقیقی، شاخص‌های زنجیری ایجاد می‌کند که به BEA اجازه می‌دهند تا ارزش کالاها و خدمات را نسبت به تغییر قیمت آن کالاها و خدمات تعدیل کند.

اندازه‌گیری تولید ناخالص داخلی

سه روش اصلی برای محاسبه‌ی تولید ناخالص داخلی وجود دارد: جمع کردن درآمد همه‌ی افراد و کسب‌وکارهای داخل کشور در طول یک سال (که به‌عنوان روش درآمد شناخته می‌شود) یا جمع کردن مخارج همه‌ی افراد و کسب‌وکارهای داخل کشور در طول یک سال (روش مخارج). قاعدتاً با هر دو معیار باید تقریباً یک مجموع به دست آید.

روش درآمد که گاهی اوقات GDP (I) نامیده می‌شود، مجموع مزد پرداختی به کارکنان، سود کسب‌وکار و مالیات با کسر یارانه‌ها است. روش مخارج که که پیش از این مورد بحث قرار گرفت، روش رایج‌تری است و با افزودن مصرف و سرمایه‌گذاری خصوصی، مخارج دولت و خالص صادرات محاسبه می‌شود.

تولید ناخالص داخلی را همچنین می‌توان بر اساس ارزش کالاها و خدمات تولیدشده (روش تولید) اندازه‌گیری کرد. ازآنجاکه تولید اقتصادی به هزینه نیاز دارد و به نوبه خود مصرف می‌شود، هر سه روش محاسبه‌ی تولید ناخالص داخلی باید به یک مقدار برسند.
به‌طور کلی، در اکثر موارد از معادله‌ی ساده‌شده‌ی زیر برای محاسبه‌ی تولید ناخالص داخلی کشور به روش مخارج استفاده می‌شود:

برآوردهای تولید ناخالص داخلی ارائه‌شده توسط اداره تحلیل اقتصادی (BEA) بر اساس حساب‌های درآمد و تولید ملی (NIPAs) در بخش‌هایی از جمله کسب‌وکارها، خانوارها، سازمان‌های غیرانتفاعی و دولت‌ها هستند. حساب‌های درآمد و تولید ملی از هفت «خلاصه حساب» گردآوری شده‌اند که دریافتی‌ها و مخارج هر یک از آن بخش‌ها را ردیابی می‌کنند. داده‌های مفصل NIPA همچنین مبنای گزارش‌های تولید ناخالص داخلی BEA بر اساس ایالت و صنعت را تشکیل می‌دهند.

نکته سریع

فعالیت‌های غیرقانونی، مراقبت از فرزندان خود و کار داوطلبانه، به دلیل فقدان داده‌های قابل‌اتکا، از برآوردهای تولید ناخالص داخلی حذف می‌شوند. یک محقق BEA برآورد کرده است که احتساب فعالیت‌های غیرقانونی می‌توانست تولید ناخالص داخلی اسمی ایالات متحده در سال ۲۰۱۷ را بیش از ۱ درصد افزایش دهد. در عین حال، ارقام تولید ناخالص داخلی شامل برآوردهای BEA از مبلغی هستند که صاحبان خانه در ازای اجاره کردن مسکن یکسان باید پرداخت می‌کردند. به این ترتیب، هر بار که خانه‌ی محل سکونت صاحبخانه اجاره داده می‌شود.

تولید ناخالص داخلی برای اقتصاددانان و سرمایه‌گذاران

تولید ناخالص داخلی برای اقتصاددانان و سرمایه‌گذاران معیار مهمی محسوب می‌شود، چراکه تغییرات اندازه‌ی کل اقتصاد را نشان می‌دهد. علاوه بر این که گزارش‌های تولید ناخالص داخلی به‌عنوان معیاری جامع برای سلامت اقتصادی عمل می‌کنند، درک عمیقی از عواملی که باعث رشد اقتصادی یا مانع از رشد اقتصادی می‌شوند ارائه می‌دهند.

سلامت اقتصادی اندازه‌گیری‌شده بر اساس تغییرات تولید ناخالص داخلی برای قیمت دارایی‌های مالی اهمیت زیادی دارد. ازآنجاکه رشد اقتصادی قوی‌تر به سود بیشتر شرکت‌ها و ریسک‌پذیری بیشتر سرمایه‌گذاران منجر می‌شود، رشد اقتصادی با قیمت سهام همبستگی مثبت دارد. از طرف دیگر، رشد بیشتر تولید ناخالص داخلی می‌تواند به سرمایه‌گذاری‌های با درآمد ثابت، مانند اوراق قرضه، آسیب وارد کند، چراکه جذابیت بازده آنها را نسبت به سایر سرمایه‌گذاری‌ها کاهش می‌دهد.

گزارش‌های تولید ناخالص داخلی برآورد جامعی از سلامت اقتصادی ارائه می‌دهند، اما جزو شاخص‌های پیشرو اقتصادیبه شمار نمی‌روند، بلکه امکان نگاه به گذشته‌ی اقتصاد را فراهم می‌کنند. بازارها گزارش‌های تولید ناخالص داخلی را در چارچوب شاخص‌های مربوط به گذشته و همچنین دیگر شاخص‌های حساس‌تر به زمانِ مرتبط با انتظاراتِ اجماعی دنبال می‌کنند.

جمع‌بندی

رقم تولید ناخالص داخلی، اعم از تولید ناخالص داخلی سالانه یا میزان تغییر، حداقل اطلاعات مفید را درباره یک اقتصاد ارائه می‌دهد. بسته به شرایط، تولید ناخالص داخلی ابزار مهمی است که برای ارزیابی وضعیت فعالیت‌های اقتصادی استفاده می‌شود.

منبع: کلینیک اقتصاد

برگرفته از :‌ https://www.tahririeh.com/news/28157