الکترومیوگرافی (EMG) و تست سرعت هدایت عصبی روش هایی برای اندازه گیری فعالیت الکتریکی عضلات و اعصاب هستند. اعصاب با ارسال سیگنال های الکتریکی باعث واکنش عضلات شده و این واکنش با استفاده از تست های مذکور قابل اندازه گیری خواهد بود. الکترومیوگرافی یا نوار عضله سیگنال های الکتریکی ایجاد شده توسط عضلات به هنگام استراحت و انقباض را ضبط می کند. تست سرعت هدایت عصبی نیز نحوه هدایت سیگنال های الکتریکی در اعصاب و سرعت آن‌ها را اندازه گیری خواهد کرد. نوار عصب و عضله می تواند مشکلات مربوط به عضله، عصب و یا هردو را تشخیص دهد. می توان این دو تست را به صورت جداگانه انجام داد ولی معمولاً این تست ها همراه با یکدیگر انجام می شوند. در این مقاله به کاربردها، هدف، نحوه آماده سازی و نحوه انجام و تفسیر این تست ها خواهیم پرداخت. اگر قصد تست کردن اعصاب و عضلات خود را دارید حتماً به یک پزشک باتجربه و ماهر مراجعه کنید. این کار دقت تست را افزایش خواهد داد.
تست نوار عصب عضله چیست و چرا انجام می شود؟
تست نوار عصب عضله به زبان ساده، به بررسی نحوه فعالیت عصب و عضله و میزان هماهنگی این دو در کنار یکدیگر می پردازد. آنچه که پزشکان را به انجام تست نوار عصب عضله بر روی بیماران سوق می‌دهد، وجود علائمی مبنی بر نوعی نارسایی در سیستم اسکلتی عضلانی است. از جمله علائم رایج بیماران اسکلتی عضلانی می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- وجود درد در قسمت های مختلف بدن
- احساس ضعف و خستگی
- احساس گزگز و مورمور شدن در نقاط مختلف بدن
- احساس بی حسی در اندام مختلف بدن
- کمردرد با علایم انتشاری و وجود فشار دیسک یا آرتروز روی کمر
- گردن درد با علایم انتشاری و وجود فشار دیسک یا آرتروز روی گردن
البته باید توجه داشت که در برخی بیماری های نامرتبط با سیستم عصب و عضله وجود این علائم محتمل است. تشخیص ارتباط این علائم با مشکلات اسکلتی عضلانی بیمار بر عهده پزشک متخصص می باشد. پزشک با گرفتن شرح حال از بیمار، انجام معاینه و بررسی آزمون های انجام شده می تواند این ارتباط را دریابد. نوار عصب و عضله یا همان نوار EMG و NCV پزشکان را در تشخیص هرچه بهتر مشکلات اسکلتی عضلانی یاری می کند.
چیستی تست نوار عصب عضله به بیان دقیق تر
اگر بخواهیم به بررسی دقیق تر چیستی تست نوار عصب عضله بپردازیم باید کمی در مورد سیستم اعصاب آشنا شویم. مسیر اعصاب محیطی در برگیرنده هسته سلول های عصبی حرکتی قرار گرفته در نخاع و همچنین اعصاب حسی قرار گرفته در گانگلیون یا گره‌های داخل اعصاب خلفی، ریشه های عصبی، شبکه عصبی و غیره می باشد. در بررسی تست نوار عصب عضله آنچه مورد ارزیابی قرار می گیرد، رفتار ناخودآگاه پتانسیل های کاری عصب عضله است که به صورت مکمل در کنار معاینه و شرح حال گرفته شده از بیمار مورد استفاده قرار می گیرد.
کاربردهای تست نوار عصب و عضله
برخی کاربردهای تست نوار عصب و عضله که در جهت معاینه دقیق تر به کار می آیند عبارتند از:
- بررسی عملکرد درست یا نادرست اعصاب محیطی، حسی و حرکتی عضلات
- تعیین محل آسیب وارد شده
- تعیین نوع اختلال ایجاد شده
- تخمین زمان ورود آسیب
- بررسی بهبود یا بدترشدن اندام آسیب دیده
- تعیین نوع درمان توسط پزشک
- در تزریق موضعی نیز می توان از تست نوار عصب عضله استفاده کرد
- استفاده از نوار عصب در بیماری های رادیکولوپاتی و آسیب عصب در اثر فتق دیسک یا آرتروز
- استفاده از تست نوار عصب و عضله در تشخیص سندرم تونل کارپال یا CTS
- بعضی بیماران دارای چندین دیسک کمر یا چند دیسک گردن می باشند و در بسیاری از موارد به کمک آزمایش نوار عصب و عضله می توان فهمید کدام دیسک به عصب فشار وارد می کند.
- در بیماران مشکوک به فتق دیسک کمر و یا دیسک گردن با انجام نوار عصب و عضله می توان از وجود ضایعات اکسونال یا عدم وجود آن آگاه شد. وجود ضایعات فعال به نفع درمان جراحی است و عدم وجود ضایعه فعال امکان درمان غیر جراحی دیسک را برای پزشک محیا می‌کند.
اقدامات پیش نیاز جهت انجام تست نوار عصب عضله
قبل از انجام تست نوار عصب عضله باید به موارد زیر دقت داشته باشید:
- محل انجام تست نوار عصب و عضله بایستی پاکیزه باشد.
- لباس بیمار برای قسمت مورد نظر گشاد باشد تا عضو مورد نظر را بتوان در حین گرفتن نوار عصب و عضله تا منطقه مورد نیاز، بدون پوشش نمود.
- هرگونه جواهرات خود را باز کنید. این کار به وصل کردن راحت تر الکترودها کمک خواهد کرد. بهتر است جواهرات خود را در خانه بگذارید.
- قبل از انجام تست از مصرف هرگونه کرم یا لوسیون خودداری کنید چرا که وصل کردن الکترودها را دشوار خواهد کرد.
- داروهای خود را به طور عادی مصرف کنید. بهتر است لیست داروهای مصرفی خود را همراه داشته باشید.
- اگر دست و پاهای شما سرد هستند با قرار دادن آن‌ها در آب گرم آن ها را گرم کنید. سردی اندام ها می تواند باعث تأثیر بر نتایج تست شود.
اطلاعات مورد نیاز پزشک قبل از انجام تست نوار عصب و عضله
ابتلا به بیماری های عفونی خاص نظیر هپاتیت و ایدز
- استفاده از داروهایی مانند آسپرین یا وارفارین (این داروها باعث اختلال انعقادی می شوند).
- ابتلا به بیماری های اختلال سیستم انعقاد خونی نظیر هموفیلی
- خونریزی غیرعادی در نقاط مختلف بدن
- مصرف داروهای خاص
- استفاده از باطری در قلب شما
قابل ذکر است انجام تست نوار عصب و عضله در مورد زنان حامله یا نوزادان هیچگونه ممنوعیتی نداشته و تست نوار عصب و عضله تمامی افراد قابل انجام است.
تست ها چگونه انجام می شوند؟
تست دارای ۳ بخش بوده که در ادامه به آن ها اشاره می کنیم. ممکن است به هر ۳ تست نیاز نداشته باشید که به مشکل مورد نظر و یافته های پزشک در طول هر تست بستگی خواهد داشت.
تست اعصاب حسی
در طی این تست لازم است تا بی حرکت و آرام باشید. ابتدا پوست شما با الکل تمیز خواهد شد که منجر به تماس بهتر پوست و الکترود و گرفتن نتیجه دقیق تر از تست خواهد شد.
سپس اعصاب حسی شما با استفاده از الکترودهای حلقه ای و دکمه ای تست خواهند شد. ممکن است در طی این تست احساس ضربه زدن یا سوزن سوزن شدن داشته باشید.
همچنین لازم است تا فاصله بین الکترودها با استفاده از متر اندازه گیری شود. برای این کار با ماژیک علامت هایی روی پوست شما گذاشته می شوند که قابل شستشو خواهند بود. این تست وجود هرگونه تأخیر برای ارسال پیام های حسی را اندازه گیری می کند.
تست اعصاب حرکتی
در طی این تست عصب دهی حرکتی عضلات بررسی خواهد شد. ممکن است در طی این تست نیز همانند تست قبلی احساس پرش عضلات یا مورمور شدن اندام‌ها را داشته باشید که این بار در اثر تحریک عضله ایجاد شده است. برای این تست نیز علامت هایی بر روی پوست شما ایجاد خواهند شد. هرگونه تأخیر در ارسال پیام می تواند اطلاعات ارزشمندی در مورد عصب دهی به پزشک بدهد.
الکترومیوگرافی یا نوار عضله
اگر پزشک نیاز به دیدن امواج الکترومیوگرافی داشته باشد یک سوزن کوچک را وارد عضله موردنظر خواهد کرد. این سوزن یک بار مصرف بوده و سیم مخصوصی در داخل آن وجود دارد. بدین ترتیب فعالیت الکتریکی عضله به هنگام استراحت ضبط شده و سپس از بیمار خواسته میشود تا عضله را منقبض کند. فعالیت عضله بر روی نمایشگر دستگاه دیده خواهد شد. ممکن است این تست برای عضلات مختلف تکرار شود. این تست برای افتراق مشکلات عصبی از عضلانی اهمیت بسیار زیادی خواهد داشت.
خطرات نوار عصب و عضله
ممکن است به مدت ۱ تا ۲ ساعت پس از الکترومیوگرافی احساس درد یا مورمور اندام داشته باشید. در تست سرعت هدایت عصبی نیز به دلیل خفیف بودن جریان الکتریکی مورد استفاده خطر هرگونه عارضه بسیار کم خواهد بود. ممکن است به هنگام عبور این سیگنال‌ها احساس درد خفیف، سوزن سوزن شدن و یا پرش عضلات داشته باشید.
تفسیر تست نوار عصب عضله
تفسیر نتایج نوار عصب عضله عموماً پیچیده و به عهده پزشک معالج می باشد. اما اگر این تست نرمال نباشد و پزشک انجام دهنده نوار عصب و عضله در قسمت Impression آن نتایجی را نوشته باشد به معنی فشار و یا صدمه به عصب در یک ناحیه است که اغلب با شدت خفیف، متوسط و شدید نشان داده می شود. همانطور که عنوان شد، تفسیر نتایج نوار عصب و عضله باید توسط پزشک متخصص ارجاع دهنده صورت بگیرد.
نوار عصب پا
نوار عصب پا نشان می دهد که آیا در کمر یا لگن شما عصبی توسط آرتروز و یا دیسک کمر مورد آسیب قرار گرفته است. علت بی حسی، گزگز و مورمور پا شما تنها با نوار عصب و عضله مشخص می شود. اگر بیماری خود عصب مانند نوروپاتی و یا بیماری عضله مانند میوپاتی داشته باشید بانوار عصب عضله مشخص می شود. همچنین با احتمال بالا نوار عصب نشان می دهد کدام دیسک شما مسئول ایجاد درد در کمر و پاهای شماست.
نوار عصب و عضله برای تشخیص ام اس
نوار عصب و عضله برای تشخیص اماس نیز استفاده می شود. البته باید در نظر داشت که با تست عصب عضله نمی توان اماس را مستقیما تشخیص داد، بلکه با کمک نوار عصب عضله سایر علل بی حسی و خواب رفتگی ستون فقرات بررسی می شود. در واقع تشخیص ام اس به وسیله تست عصب عضله با حذف احتمالات دیگر میسر است. همچنین مبتلایان به بیماری اماس به دلیل ضعف عضلات، صدمات ثانویه به اعصاب وعضلات را تجربه می کنند که در نوار عصب عضله قابل شناسایی می باشد.
تشخیص تحلیل آکسون
زمانی که آکسون اعصاب تحلیل می رود تعداد کمتری آکسون برای تحریک عضله وجود داشته و میزان تحریک عضله کاهش خواهد یافت. این عارضه در نوروپاتی های محیطی یا بیماریهای اعصاب حرکتی دیده می شود. خطوط ممتد غیرطبیعی و خط چین های نوار طبیعی هستند.
تشخیص دمیلیناسیون منتشر
در عارضه های منتشر غلاف میلین میزان تأخیر در فواصل طولانی افزایش یافته و سرعت هدایت عصبی کمتر می شود ولی پتانسیل عمل عضلات به دلیل وجود تعداد کافی آکسون ها برای دپلاریزه کردن عضله طبیعی خواهد بود. این عارضه در نوروپاتی های دمیلینه کننده مثل بیماری شارکوماری توث دیده می شود.
تشخیص دمیلیناسیون کانونی
در این موارد کاهش سرعت هدایت عصبی تنها در مناطق درگیر دیده شده و سرعت برخی از نورون ها نیز بسیار کم خواهد بود. این مشکل باعث بلوک هدایتی و کاهش بیش از ۵۰ درصدی پتانسیل عمل عضله به هنگام تحریک پروگزیمال خواهد شد. از آن جایی که این عارضه نورون های مختلف را با شدت های متفاوتی درگیر می کند، پتانسیل عمل عضلات نیز متفاوت بوده که باعث پراکندگی زمانی خواهد شد. این الگو در برخی از انواع آسیب های فشاری اعصاب (مثل نوروپاتی اولنار در محل آرنج) و پلی نوروپاتی های اکتسابی دمیلینه کننده (مثل سندرم گیلن باره) دیده میشود.
کاربرد تست نوار عصب عضله در تشخیص بیماری ام اس
یکی از کاربردهای نوار عصب عضله تشخیص افتراقی است. در تشخیص افتراقی با رد احتمالات موجود به تشخیص مسئله مورد نظر میپردازند. در مورد تشخیص ابتلا بیماری ها نیز اینگونه است که با رد احتمال ابتلا به بیماری های ممکن، تنها بیماری ممکن را تشخیص میدهند اگرچه این روش خیلی دقیق نیست اما در بسیاری از موارد نیز کاربرد دارد.
در تشیص بیماری ام اس با نوار عصب – عضله قبل از انجام تست های گران قیمت تر ابتدا تست نوار عصب-عضله را انجام میدهند تا علائمی که با بیماریهای عضلانی و عصبی اشتراک دارند را بررسی کنند. با رد احتمال ابتلا به آن بیماری ها به تشخیص ام اس کمک شایان توجهی میشود.
سوالات متداول
آیا انجام تست نوار عصب و عضله درد دارد؟
اگر نوار عصب و عضله توسط متخصص حاذق و با سوزن های با کیفیت انجام شود، درد خاصی ندارد.
نوار عصب دست یا نوار عصب پا چقدر طول می کشد؟
معمولا سریع انجام می شود ولی گاهی ممکن است پیدا کردن تشخیص با نوار عصب و عضله دست حتی تا یک ساعت هم طول بکشد. قابل ذکر است که نوار عصب دست تنها راه تشخیص سندرم تونل کارپال می باشد.
عوارض نوار عصب و عضله چیست؟
مهمترین مزیت نوار عصب این است که عارضه ندارد و در کلیه بیماران مانند بیماران قلبی، خانم های باردار و نوزادان و افراد دارای فلز در بدن (بر خلاف MRI) قابل انجام است.
انجام تست نوار عصب و عضله در کلینیک تخصصی پیشگام طرف قرارداد بیمه و چه شرکت هایی است؟
نوار عصب و عضله در سال ۱۴۰۰ در کلینیک تخصصی پیشگام با دفترچه بیمه طرف قرارداد، انجام می شود. مرکز تخصصی پیشگام با بیمه تامین اجتماعی، سلامت شامل کارکنان دولت و ایرانیان و غیره و همچنین بانک ملت و بانک کشاورزی طرف قرار داد می‌باشد.
تست نوار عصب و عضله در کلینیک تخصصی پیشگام چه موقع انجام می شود؟
نوار عصب و عضله و عصب به صورت روزانه و بدون وقت قبلی، در کلینیک پیشگام انجام می شود و جواب در همان روز بیماران تقدیم می شود.
تا چه مدت در بیمارستان خواهم بود؟
انجام این تست حدوداً ۴۵ دقیقه زمان می‌برد. البته با وجود تلاش ما برای حفظ نوبت‌ها ممکن است کمی تأخیر وجود داشته باشد.
هزینه نوار عصب و عضله چقدر است؟
این هزینه به تعداد تست‌ها، نوع آن‌ها، موقعیت جغرافیایی، دستمزد پزشک و بیماری شما بستگی خواهد داشت. این تست تحت پوشش شرکت‌های بیمه قرار دارد.
از الکترومیوگرافی برای تشخیص چه عارضه‌هایی استفاده می شود؟
الکترومیوگرافی روشی تشخیصی برای ارزیابی سلامت عضلات و سلول‌های عصبی کنترل کننده‌ی آن‌هاست. نتیجه‌ی این تست می‌تواند اختلالات عصبی، عضلانی و یا مشکلات مربوط به محل اتصال عصب و عضله را مشخص کند.
آیا می توان پینچ عصبی را با استفاده از نوار عضله تشخیص داد؟
الکترومیوگرافی روشی بدون درد و بی خطر است که برای ارزیابی عملکرد اعصاب مورد استفاده قرار می‌گیرد. این روش یکی از تست‌های مورد استفاده برای تشخیص پینچ عصبی است.
آیا می توانم پس از انجام EMG رانندگی کنم؟
عدم توانایی بیمار برای رانندگی پس از گرفتن نوار عصب و عضله نادر است. فرم‌های بیمه را همراه داشته باشید تا در زمان انجام تست توسط پزشک تکمیل شوند.
آیا تست هدایت عصبی می تواند نوروپاتی را تشخیص دهد؟
تشخیص نوروپاتی های محیطی با استفاده از تست‌هایی مثل تست هدایت عصبی و الکترومیوگرافی ممکن است. با استفاده از این روش‌ها می‌توان برخی از نوروپاتی های محیطی را بررسی کرده و با استفاده از نتایج تست آن‌ها را تشخیص داد.
چرا پزشک نوار عصب و عضله درخواست می کند؟
ممکن است پزشک شما برای پیدا کردن علت علائم عصبی و عضلانی انجام این تست را برای شما تجویز کند. ازجمله این علائم می‌توان به گرفتگی، ضعف، اسپاسم، بی حسی، سوزن سوزن شدن و درد اشاره کرد. این تست‌ها می‌توانند بیماریهای عصبی و عضلانی مثل ALS و میاستنی گراویس را بررسی کنند.
منبع : https://darmanedard.ir
