مانده مرخصی در واقع به مرخصی های استحقاقی استفاده نشده توسط کارگران در طول یک سال گفته می شود. در این باره امکان تسویه و دریافت حق مرخصی و یا انتقال بخشی از آن، به سال بعد برای کارگران فراهم است. بر اساس ماده ۶۶ قانون کار، ۹ روز از مانده مرخصی استحقاقی تمامی کارگران، برای سنوات سال بعد ذخیره خواهد شد. منظور از سال در این رابطه، سال کاری کارگران است که از تاریخ شروع به کار آن ها محاسبه می گردد. هر چند که در برخی از سازمان ها به جهت سهولت محاسبات مالی، عرف و روال بر اساس سال تقویمی تعریف می شود.
نحوه محاسبه مانده مرخصی استفاده نشده کارگران
نحوه محاسبه مانده مرخصی استحقاقی با استناد به سیاست های سازمانی دارای دو رویکرد مشخص است:
رویکرد اول : سازمان ها با انجام فرایند تسویه حساب در اتمام سال مالی و محاسبه مانده مرخصی هر کدام از پرسنل، اقدام به تسویه حساب مرخصی های استفاده نشده خواهند کرد. در این روش با توجه به اینکه امکان بازخرید مرخصی در زمان اشتغال قانوناً انجام پیدا نمی‌کند، در نتیجه چنانچه نسبت به بازخرید مرخصی استحقاقی کارگران، در زمان اشتغال اقدام گردد، این امر در کلیت قضیه تغییری ایجاد نخواهد کرد و با منظور دارا بودن ذخیره قانونی مرخصی استحقاقی استفاده نشده که در هر سال ۹ روز است، دریافتی کارگران از بابت بازخرید مرخصی استحقاقی جزو بدهی آن ها به کارفرما محسوب خواهد شد.
رویکرد دوم : سازمان مربوطه در پایان سال مالی، اقدام به تسویه حساب نخواهد کرد، روزهای باقی مانده از مرخصی کارگران به سال بعد انتقال می یابد. شایان به ذکر است که صرفا ۹ روز از مرخصی قابل انتقال به سال بعد است و مابقی روزهای استفاده نشده به کارگر در هنگام خاتمه قرارداد پرداخت می شود.
انتقال یا ذخیره مانده مرخصی
بر اساس ماده ۶۶ قانون کار، کارگران نمی توانند بیش از ۹ روز از مرخصی سالانه خود را به سال بعدی انتقال دهند. در مواردی که کارگران از انواع مرخصی های خود استفاده می کند، همچون استفاده از مرخصی فوت بستگان یا مرخصی استعلاجی، این موارد جز مرخصی استحقاقی نبوده و می توانند ۹ روز از مرخصی را منتقل کنند.
تسویه و یا باز خرید مرخصی
بر اساس ماده ۷۲ قانون کار، بازخرید مرخصی در ایام فسخ یا خاتمه قرارداد کاری، بازنشستگی و یا از کار افتادگی، همچنین تعطیلی کارگاه در حالتی که قابل پیش بینی بوده باشد نیز انجام پذیر خواهد بود. در شرایطی که الزامی جهت استراحت کارگران و یا جلوگیری از فرسودگی مطرح گردد، بازخرید مرخصی و یا ذخیره و انتقال مرخصی امکان پذیر نخواهد بود. چنانچه در پایان هر قرارداد میان طرفین کارفرما و کارگر تسویه حساب صورت بگیرد و سنوات خدمت پرداخت شود، میبایست بازخرید مرخصی هم محاسبه و پرداخت شود و اقدام به تجدید قرارداد صورت گیرد.
بر اساس ماده ۶۶ قانون کار بر مبنای مواردی که در بالا به آن اشاره کردیم، بازخرید مرخصی در زمان اشتغال کارگر در سازمان مربوطه، قانونا امکان پذیر نخواهد بود. با توجه به این موضوع که ۹ روز از مرخصی به سال بعدی انتقال پیدا می کند، بنا به اصل تطابق هزینه ها با درآمدهای همان دوره، مانده مرخصی هرسال را در پایان سال جاری تحت عنوان ذخیره باقی مانده مرخصی استفاده نشده کارگر، در حساب‌ها ثبت می کنند. در مواقعی که در زمان اشتغال، بازخرید مرخصی انجام گیرد، دریافتی کارگران بدهی به کارفرما محسوب خواهد شد.
۱۷ روز باقی مانده از مجموع این مرخصی در مورادی که کارگر به کارهای سخت مشغول نبوده نباشد، میبایست اجبارا مورد استفاده قرار گیرد.
نرخ محاسبه مرخصی استفاده نشده در پایان قرارداد
مرخصی استحقاقی پرسنل یک مجموعه، به منزله روزهای کاری آن ها بوده و بازخرید مرخصی در زمان پایان قرارداد برمبنای حق السعی محاسبه و پرداخت می شود. شایان به ذکر است که بازخرید مرخصی دارای هیچ ضریبی نبوده و بر مبنای حقوق پایه روزانه محاسبه خواهد شد. محاسبه مرخصی براساس آخرین دریافتی مزد صورت می گیرد و در پایان کار میبایست پرداخت گردد. چنانچه فرد در حین کار باشد بازخرید مرخصی معنا نخواهد داشت، مگر با توافق کارگر انجام شود.
آیا به مانده مرخصی مالیات تعلق می گیرد؟
بر اساس ماده ۹۱ قانون مالیات های مستقیم، حقوق مربوط به ایام مرخصی استفاده نشده معاف از مالیات حقوق کارگران بوده و مشمول کسر مالیات نمی گردد. هر چند در این قانون به معافیت های دیگر مالیات حقوق از جمله سنوات پایان خدمت، حق سنوات، هزینه سفر پرداخته شده که خارج از بحث این مطلب است.
نحوه محاسبه بازخرید مرخصی در هنگام قطع همکاری چگونه است؟
در زمان قطع همکاری با تسویه حساب قطعی میبایست بازخرید مرخصی انجام گردد. همانطور که ابتدا اشاره شد مبلغی که برای بازخرید مرخصی میبایست پرداخت شود مطابق با آخرین روز کاری خواهد بود و بصورت قانونی کارگر نمی تواند بیش از ۹ روز مرخصی ذخیره شده در طول سال داشته باشد. در صورتی که کارگری بیش از ۹ روز مرخصی ذخیره شده داشته باشد، کارفرما می تواند مبلغ بیشتری برای بازخرید مرخصی در نظر داشته باشد. در شرایطی که قطع همکاری در پایان سال قبلی صورت گیرد و تسویه حساب در سال جدید انجام شود، مبلغ بازخرید مرخصی مطابق آخرین روز کاری در سال قبلی محاسبه می گردد.
آیا می توان از باقی مانده مرخصی جهت رد کردن بیمه یک ماه استفاده کرد؟
تمامی طول مدت مرخصی که کارگر به عنوان مرخصی استحقاقی استفاده خواهد کرد، جز سوابق کاری محسوب شده و در روزهایی که در مرخصی به سر می برد حقوق دریافت می کند. در نتیجه می بایست بیمه تامین اجتماعی به ایشان تعلق گیرد. هرچند این موضوع در صورتی مطرح است که مرخصی ذخیره شده داشته باشد. ایامی که از مرخصی استحقاقی خود استفاده میکند جزو کارکرد او محسوب می شود.
جمع بندی
نحوه محاسبه مانده مرخصی استحقاقی با استناد به سیاست های سازمانی دارای دو رویکرد مشخص است، اول اینکه سازمان ها با انجام فرایند تسویه حساب در اتمام سال مالی و محاسبه مانده مرخصی هر کدام از پرسنل، اقدام به تسویه حساب مرخصی های استفاده نشده خواهند کرد. در حالت دوم در پایان سال مالی، اقدام به تسویه حساب نخواهد کرد، روزهای باقی مانده از مرخصی کارگران به سال بعد انتقال مییابد. که صرفا ۹ روز از مرخصی قابل انتقال به سال بعد است و مابقی روزهای استفاده نشده به کارگر در هنگام خاتمه قرارداد پرداخت میشود.
منبع : https://puyasoft.com/remaining-vacation
