معمولا برای کارگران و کارمندان در مورد تسویه یا انتقال مانده مرخصی استفاده نشده سوالاتی مطرح می شود:
- مثلاً مانده مرخصی استفاده نشده به سال بعد منتقل می شود و یا از بین می رود یا باید تسویه شود؟
- در واقع تسویه یا انتقال مانده مرخصی چگونه است؟
گاهی اوقات به دلیل عدم اطلاع دقیق کارگر، حق و حقوق ایشان بطور کامل پرداخت نمی شود.
کارگران نیز به دلیل ناآگاهی یا کم آگاهی به دنبال احقاق حقوق خود نخواهند رفت.
در مورد مانده تسویه یا انتقال مانده مرخصی در عمل دو حالت می تواند رخ می دهد:
- حالت اول:
شرکت در پایان سال مالی با کارگران (پرسنل) تسویه حساب کرده و مبلغ مربوط به مرخصیهای باقی‌مانده را محاسبه و به کارمند پرداخت می‌کند. - حالت دوم:
شرکت‌ها در پایان سال مالی با پرسنل خود تسویه‌حساب نمی‌کند و بنا به اصل تطابق هزینه با درآمدهای همان دوره، مانده مرخصی هرسال را در پایان همان سال تحت عنوان ذخیره باقی‌مانده مرخصی استفاده نشده پرسنل، در حساب‌ها ثبت می کند. پرسنل پس از اتمام خدمت یا تسویه‌حساب با شرکت می‌توانند مبلغ مرخصیهای استفاده‌نشده خود را از شرکت مطالبه کنند. در این حالت تنها ۹ روز مرخصی ذخیره شده و مابقی روزهای استفاده نشده به کارگر پرداخت می‌گردد. هزینه هر روز مرخصی استفاده نشده برابر مزد روزانه هست.
حال به سوالات متداول در مورد تسویه یا انتقال مانده مرخصی پاسخ می دهیم:
سوال۱: اگر کارگر از مرخصی سالیانه خود استفاده نکند چه تعداد روز مرخصی را می‌تواند به سال بعد انتقال دهد؟
پاسخ:
بر طبق ماده ۶۶، کارگر نمی‌تواند بیش از ۹ روز از مرخصی سالانه خود را ذخیره کند.
براساس قانون مدیریت خدمات کشوری کلیه کارکنان دولتی مجاز به ذخیره مرخصی خود تا سقف ۱۵ روز می‌باشند.
سوال۲: وظایف کارفرما در خصوص مرخصی های استفاده نشده کارگران در طی سال به چه صورت است و میزان مرخصی های که کارگر می‌تواند برای هر سال ذخیره نماید، چند روز می‌باشد؟
(تسویه یا انتقال مانده مرخصی)
پاسخ:
میزان مرخصی استحقاقی که کارگر می‌تواند هر سال برای سنوات بعد ذخیره نماید ۹روز می‌باشد.
به این ترتیب برای مثال کارگران می‌توانند برای ده سال سابقه ۹۰ روز مرخصی ذخیره داشته باشند.
لازم به یادآوری است که در قرارداد کار مدت موقت چنانچه در انقضای مدت هر قرارداد بین طرفین تسویه حساب به عمل آمده وسنوات خدمت کارگر پرداخت شده و متعاقب آن تجدید قرارداد به عمل آید کارفرما مکلف است در پایان هر قرارداد مزد و مزایای تمام مرخصی استفاده نشده کارگر را تادیه نماید.
سوال۳: آیا کارفرما در پایان قرارداد مدت موقت در صورت عدم استفاده کارکنان از مرخصی استحقاقی مکلف است کل مرخصی استفاده نشده را بازخرید نماید؟ (تسویه یا انتقال مانده مرخصی)
پاسخ:
در قرارداد های کار با مدت موقت که در خاتمه قرارداد بین طرفین تسویه حساب قطعی به عمل آمده و مطالبات کارگر من جمله سنوات خدمت به وی پرداخت می‌گردد در این زمینه باید حق السعی کلیه مرخصی های استحقاقی استفاده نشده او نیز محاسبه و تادیه شود.
سوال۴: مبنای پرداخت سنوات و بن کارگری و مرخصی استفاده نشده کارگری که سالهای گذشته بصورت قرارداد دائم بوده و اینک تبدیل به قرارداد موقت شده چگونه است؟
پاسخ:
چنانچه رابطه کارگران بر اساس قرارداد کار دائم بوده باشد تسویه حساب سابقه کار و تبدیل قرارداد دائم به موقت فقط با توافق طرفین امکان پذیر خواهد بود.
در این حالت باز خرید سنوات خدمت و مزایای پایان کار با تراضی و موافقت فیمابین انجام خواهد شد،
ضمناً مطالبات مربوط بدین کارگران از زمان اشتغال باید محاسبه و پرداخت گردد و مرخصی استحقاقی استفاده نشده نیز که سالی ۹ روز قابل ذخیره می‌باشد بر مبنای آخرین مزد و مزایا تسویه حساب خواهد شد.
سوال۵: آیا به بازخرید مرخصی، مالیات تعلق می گیرد؟
پاسخ:
در گذشته باز خرید مرخصی بعنوان در آمد سالانه کارگر شناخته می شد و باید مبلغ باز خرید مرخصی با درآمد سالانه کارگر جمع و مالیات آن پس از کسر معافیت مالیاتی طبق جدول مالیاتی محاسبه و کسر میشد.
اما طبق بند ۵ ماده ۹۱ درآمدهای حقوق به شرح زیر از پرداخت مالیات معاف است:
حقوق بازنشستگی و وظیفه و مستمری و پایان خدمت و خسارت اخراج و بازخرید خدمت و وظیفه یا مستمری پرداختی به وراث و حق سنوات و حقوق ایام مرخصی استفاده نشده.
(به موجب بند (۱۹) ماده واحده قانون اصلاح قانون مالیاتهای مستقیم، مصوب ۳۱/۴/۱۳۹۴، عبارت «که در موقع بازنشستگی یا از کارافتادگی به حقوق‌بگیر پرداخت می‌شود» از بند(۵) ماده (۹۱) قانون حذف شد.)
سوال۶: نحوه کسر حق بیمه از مرخصی استحقاقی ذخیره شده که در هنگام بازنشستگی وجه آن را به کارکنان پرداخت می‌نمایند چگونه است؟ (تسویه یا انتقال مانده مرخصی)
پاسخ:
طبق ماده ۱۰۱ قانون مدیریت خدمات کشوری و ماده ۵۹ قانون برنامه پنجم توسعه کارکنان دستگاههای اجرائی تابع صندوق تأمین اجتماعی مشمول قانون تأمین اجتماعی هستند.
لذا بیمه شده ای که از مرخصی استحقاقی مربوطه استفاده ننموده است در واقع در محل کار حضور داشته و طی لیست ارسالی برای وی کارکرد منظور و حق بیمه متعلقه پرداخت شده است.
لذا کسر حق بیمه مجدد از ایام مزبور فاقد وجاهت قانونی می باشد.
بدیهی است پرداخت مبلغی بابت ایام مرخصی استفاده نشده توسط دستگاه به کارگر طبق ضوابط داخلی دستگاه مربوطه می باشد.
(موضوع بند «الف» آئین نامه اجرائی مواد ۸۴، ۸۶، ۸۷، ۹۰، ۹۱، ۹۳ قانون مدیریت خدمات کشوری)
سوال۷: با توجه به شیوع کرونا و دوران قرنطینه تکلیف مرخصی دوران کرونا برای کارگران و کارمندان چه خواهد بود؟
طبق مصاحبه مدیرکل تعاون، کار و رفاه اجتماعی استان سمنان با ایرنا اعلام شده است که: (نکات مهم آورده شده است)
- بر اساس قانون به کارگران مبتلا به ویروس کرونا غرامت دستمزد پرداخت می‌شود و
- اگر از کار بیکار شوند بیمه بیکاری به آن ها تعلق می‌گیرد.
- هر کارگری در قالب قانون کار یا تامین اجتماعی از مرخصی استعلاجی طولانی مدت قرنطینه، استفاده کند.
- قرارداد به حالت تعلیق درآمده و مشمول استفاده از تسهیلات صندوق و بیمه بیکاری می شود.
- تمام مدتی که یک فرد با تایید پزشک معتمد و کمیسیون سازمان تامین اجتماعی تحت درمان باشد حقوق او تا زمانی که به کار برگردد، از طریق صندوق و بیمه بیکاری پرداخته می شود.
- زمانی که مرخصی استعلاجی ۶ روز تعیین شد فرد با گواهی می تواند از تسهیلات کار کارگاهی استفاده کند
- اما اگر بیشتر از ۶ روز شود دیگر امکان حضور کارگر در کارگاه نیست
- بنابراین قرارداد به صورت تعلیق درآمده و حقوق و مزایای این فرد توسط سازمان تامین اجتماعی فراهم می شود.
سوال۸: پیرو سوال قبل، موضوع تعلیق قرارداد کار بر طبق چه قانونی است؟
تعلیق قرارداد کار طبق ماده ۱۴ و ۱۵ قانون کار است:
- مواردی که به واسطه قوه قهریه و یا بروز حوادث غیر قابل پیش بینی رخ دهد
- این موارد زمانی است که وقوع آن از اراده طرفین خارج باشد
- در نتیجه تمام یا قسمتی از محل انجام کار مثل کارگاه، شرکت، دفتر و… تعطیل شود و
- بنابراین انجام تعهدات کارگر یا کارفرما به صورت موقت غیر ممکن گردد،
- قراردادهای کار آن دسته از کارگران که تعطیل می‌شوند به حالت تعلیق در می‌آید.
- بعد از رفع موانع، قرارداد به حالت اولیه خود باز می گردد.
- مدت تعلیق کار جز سابقه شخص بیمه شده قرار می گیرد.
- تشخیص مورد تعلیق در اثر حادثه قهریه، با وزارت کار و امور اجتماعی است.
