فعالان بازار سرمایه، با اصطلاح «بلوک» کمابیش آشنا هستند. ولی احتمالا برخی از سهامداران با فرآیند دقیق معامله بلوکی آشنایی نداشته و هدف از این نوع معامله را نمی‌دانند. تا به حال به این فکر کرده‌اید که چرا معامله بلوکی انجام می‌شود؟ حجم معاملات در بلوک چقدر است؟ فرق بلوک با کد به کد چیست؟ آیا اثر مستقیم یا غیرمستقیم این اقدام را بر سهم مشاهده کرده‌اید؟ آیا معاملات بلوکی باعث رشد قیمت سهم می‌شوند؟ در این مقاله قصد داریم به تعریف معاملات بلوکی و پاسخ این سوالات بپردازیم.
آیا با انواع معامله، آشنا هستید؟
معاملات در بازار اوراق بهادار به خرد، بلوک و عمده تقسیم می‌شوند. در معاملات بلوک و عمده، حجم بیشتر و قابل توجهی از سهام شرکت، معامله می‌شود. قیمت سهام این نوع معاملات معمولا از معاملات خرد بالاتر است و سازوکار انجام معامله و تسویه نیز تفاوت‌هایی با معاملات خرد دارد. معامله عمده بر اساس زمان تسویه بها به دو نوع «عادی» و «شرایطی» تقسیم می‌شوند. فرایندی که طی آن، سهام موضوع فروش به خریداران بالقوه عرضه شده و در نتیجه، آن سهام در سیستم معاملاتی خریداری می‌شود. میان معاملات عمده عادی و عمده، شرایط مشترکی وجود دارد. اما شیوه تحقق معاملات عمده شرایطی، روال متفاوتی را طی می‌کند. در معاملات عمده عادی، مبادله طرفین، ظرف ۳ روز انجام می‌شود. اما در معاملات عمده شرایطی، در حالی که انتقال سهام در زمان قطعیت معامله صورت می‌گیرد، پرداخت بخشی از بها، خارج از سازوکار بورس یا فرابورس و به‌صورت مدت‌دار انجام می‌پذیرد.
منظور از معاملات بلوکی چیست؟
سفارش خرید یا فروش بخش بزرگی از سهام یک شرکت را «معامله بلوکی» می‌گویند. این معامله با یک قیمت توافقی معین، میان خریدار و فروشنده، انجام می‌شود. قواعد مربوط به محدودیت حجمی و محدودیت قیمتی در معامله بلوکی، رعایت نمی‌شود. به‌طور معمول، سرمایه‌گذاران حقوقی وارد این معاملات می‌شوند. با توجه به نقد شوندگی سهام، معاملات بلوکی قیمت آن را تحت تاثیر قرار می‌دهد. برای جلوگیری از این تاثیرات شدید، خریدار و فروشنده در خارج از سیستم معاملاتی روی قیمت معامله، توافق می‌کنند. معاملات بلوکی با عنوان «سفارش‌های بلوکی» هم شناخته می‌شوند. در ایران، بازار جداگانه‌ای برای انجام این معاملات ایجاد شده که به آن «بازار بلوک» گفته می‌شود.
در بیشتر موارد، سرمایه گذاران می‌توانند سهام و حق تقدم قابل معامله بورسی را در شرایطی که حجم آن حداقل ۵۰ برابر محدودیت حجم هر سفارش در بازار عادی – یا ارزش معامله آن معادل ۲۰ میلیارد ریال – باشد را در بازار معاملات بلوک معامله کنند، البته به شرطی که این پیشنهاد مشمول نصاب‌های معامله عمده نباشد. حداقل و حداکثر تعداد سهام قابل معامله در معاملات بلوک برای شرکت‌های فرابورسی نیز به شرح زیر است:
«شرکت‌هایی که تعداد سهام پایه آن‌ها بـیش از سه میلیـارد سهم باشد، بزرگ‌تر یا مساوی نیم و کمتر از یک درصد تعداد سهام پایه و برای شرکت‌هایی کـه تعداد سهام پایه آن‌ها کمتر یا مساوی سه میلیارد سهم باشد، بزرگ‌تر یا مساوی یک و کمتر از پـنج درصـد تعداد سهام پایه و این مقدار باید کوچک‌تر از سازوکار معاملات عمده باشد.» ساعت آغاز، خاتمه و طول هر جلسه معاملاتی مانند بازار عادی است. دامنه نوسان مجاز قیمت نیز مانند بازار معاملات خرد است. قیمت مرجع روزانه برای بازار معاملات بلوک، معادل قیمت مرجع همان روز بازار عادی است. سایر شرایط معاملات بلوک، مشابه معامله در نماد اصلی است. وقتی نماد معاملاتی سهم در بازار عادی متوقف باشد، نماد معاملاتی سهم در بازار بلوک نیز متوقف خواهد بود. معاملات در بازار بلوک در نمادی مجزا از معاملات بازار عادی صورت می‌گیرد و در محاسبه قیمت پایانی و شاخص‌های فرابورس لحاظ نمی‌شود. در بازار بلوک، فقط سفارش محدود قابل‌اجرا بوده و استفاده از کد معاملاتی گروهی در این بازار مجاز نیست.
معاملات بلوکی چگونه انجام می‌شوند؟
ابتدا پیشنهاد خرید یا فروش توسط کارگزار مربوطه در سامانه معاملات بلوک با قیمت معین ثبت می‌شود. کارگزار پذیرنده پیشنهاد، قیمت پیشنهادی را در سامانه را می‌پذیرد. درصورتی‌که پیشنهاد فروش «با امکان تسویه خارج از پایاپای» باشد، کارگزار پذیرنده پیشنهاد فروش، می‌تواند پیشنهاد ارائه شده را با یکـی از شروط «صرفاً خارج از پایاپای» یا «نقدی و خارج از پایاپای» بپذیرد. درصورتی‌که روش تسویه پیشنهاد فروش ارائـه شـده «صـرفاً نقـدی» باشد، سفارش‌های تطبیق یافته جهت تائیـد بـه بـورس / فرابـورس ارسـال می‌شود. در صورتی که روش تسـویه پیشـنهاد فـروش ارائـه شـده، «بـا امکـان تسویه خارج از پایاپای» باشـد، درخواسـت کـارگزار پذیرنده پیشـنهاد، برای کارگزار پیشنهاد دهنده فـروش ارسـال می‌شود. در ایـن صـورت حالت‌های زیر ممکن است اتفاق بیفتد:
در صــورت تائیــد تســویه خــارج از پایاپــای توســط کــارگزار پیشنهاد دهنده فروش، سفارش تطبیق یافته با عنـوان تسـویه خـارج از پایاپای به بورس/ فرابورس ارسال می‌شود.
در صورت عدم تائید تسویه خارج از پایاپـای توسـط کـارگزار پیشنهاد دهنده فروش، به شرط این که کـارگزار پذیرنـده پیشـنهاد، شرط «نقدی و خارج از پایاپای» را پذیرفتـه باشـد، معاملـه بـا عنـوان تسویه نقدی جهت تائید به بورس/ فرابورس ارسال می‌شود.
در صورت عدم تائید تسویه خارج از پایاپـای توسـط کـارگزار پیشنهاد دهنده فروش، به شرط این که کـارگزار پذیرنـده پیشـنهاد، شرط «صرفاً خارج از پایاپای» را پذیرفته باشد، درخواست کـارگزار پذیرنـده پیشـنهاد رد می‌شود و پیشـنهاد فـروش، مجـدداً در سـامانه معاملات بلوک ثبت می‌شود.
در صورت عدم مغایرت سفارش‌های تطبیق یافته با قـوانین و مقـررات، بورس/ فرابورس معامله را تائیـد می‌نماید و سـفارش‌هـای تطبیـق یافتـه جهت انجام معامله و ثبت نهـایی بـه سـامانه معـاملات ارسـال و در نمـاد معاملاتی مربوط به بازار بلوک ثبت می‌شود.
چگونه معاملات بلوکی را مشاهده کنیم؟
برای مشاهده معاملات بلوکی باید به سایت مدیریت فناوری بورس مراجعه کنید. در دیده بان این سایت، نمادهایی که کنارشان عدد «۲» زده شده، یعنی معامله بلوکی روی آن‌ها صورت گرفته است؛ مثلا ونیکی ۲٫
آیا ارزش معاملات بلوکی در ارزش معاملات کل بازار اثر دارد؟
ارزش کل معاملات شامل ارزش معاملات خرد، بلوک و عمده است. برای به دست آوردن ارزش معاملات خرد بازار، لازم است از ارزش کل معاملات، ارزش معاملات بلوک و عمده را کسر کنیم تا ارزش خالص خرد حاصل شود.
آیا معامله بلوکی باعث رشد قیمت سهم می‌شود؟
وقتی روی یک نماد، معامله بلوکی انجام می‌شود، سهامداران انتظار رشد قیمتی را خواهند داشت. دلیل آن این است که در بیشتر موارد، قیمت بلوک معامله شده بالاتر از قیمت خود سهم روی تابلو است. همین موضوع می‌تواند بر تقاضای سهم اثر بگذارد و باعث رشد قیمتی آن شود. به‌عنوان مثال اگر ملی مس ایران، عرضه‌کننده بلوک باشد و قیمت مدنظر برای فروش از قیمت تابلو بالاتر باشد، سهم فملی، مورد توجه قرار گرفته و رشد قیمتی را تجربه خواهد کرد. معمولا با انتشار آگهی عرضه بلوک با قیمتی بالاتر از تابلو، معاملات سهم با موجی از تقاضا همراه خواهند شد، حتی اگر معامله بلوکی صورت نگیرد. تاثیر یک معامله بلوکی بر قیمت تابلوی یک سهم در دو حالت می‌تواند معقول باشد:
حالت اول: با انجام معاملات بلوکی، تغییر مدیریتی در آن شرکت اتفاق بیفتد. به عبارتی یا اندازه بلوک بالاتر از ۵۰ درصد باشد یا خریدار بتواند با مالکیت آن سهم، صاحب کرسی مدیریتی شود. بر این اساس و با توجه به سیاست‌های سهامدار جدید که در روند فعالیت آتی شرکت تاثیر گذار است، قیمت سهم در بازار افزایش می‌یابد.
حالت دوم: خریداری به دنبال بلوک است که برای در اختیار گرفتن یک عضو هیئت‌مدیره با کسری سهم مواجه است و به هر قیمتی می‌خواهد سهم را از بازار جمع‌آوری نماید. این اقدام سهامدار باعث رشد قیمتی سهم خواهد شد.
فرق معامله بلوکی با کد به کد چیست؟
رویه کار در کد به کد به این صورت است که یک کد معاملاتی برای یک سهم سفارش، خرید و فروش را همزمان قرار می‌دهد. به‌عنوان مثال، ممکن است یک کد حقوقی، چندین کد حقیقی برای خود داشته باشد و زمانی که سهم، شرایط مناسبی برای رشد داشته باشد با کد حقوقی سفارش فروش و با کد حقیقی سفارش خرید ثبت می‌کند و باعث رشد قیمتی سهم می‌شود. به این ترتیب، سود خوبی نصیب کد حقیقی خریدار می‌شود. البته همین حالت در جهت منفی و در هنگام کاهش قیمت سهم نیز وجود دارد. در واقع کد به کد، معامله‌ای صوری جهت اثرگذاری بر قیمت سهم است. در حالی که در معامله بلوکی، کدهای خریدار و فروشنده متفاوت هستند و هدف فقط اثرگذاری بر قیمت نیست. گاهی شرکت، بلوک برخی شرکت‌های زیرمجموعه خود را به دلیل زیان ده بودن واگذار می‌کند تا از این طریق بر اصلاح مالی خود اثر مثبت بگذارد.
بلوک شرکت در چه صورتی ارزنده است؟
یک بلوک در شرایطی می‌تواند ارزنده باشد که بتواند کرسی هیئت مدیره را به خریدار بدهد. اما در حالتی که بلوک، کمتر از حدی باشد که یک کرسی را بدهد قیمت آن می‌تواند معادل قیمت سهام عادی باشد. از سوی دیگر و در بعضی موارد، برخی سهام برای افرادی که درصدی از سهام شرکت را دارند ولی در مجمع انتخاب هیئت‌مدیره نیاز به رای بیشتری دارند، ارزش قابل ملاحظه‌ای پیدا می‌کنند. در این حالت به آن بلوک کوچک، «سهام طلایی» گفته می‌شود. بد نیست بدانید که بلوک‌های مدیریتی سهام معمولا ارزش ریالی بالایی دارند. برای اینکه خریداران به خرید تشویق شوند، روش‌های پرداخت متعددی مثل نقد و اقساط پیش‌بینی می‌شود. وقتی بلوک به‌صورت اقساط فروخته شود، با توجه به ارزش زمانی پول، قیمت را بالاتر می‌برد. در هر صورت، ارزش یک بلوک سهام با توجه به دارایی‌ها و وضعیت شرکت می‌تواند برای خریدار جذاب باشد.
منبع : https://www.khanesarmaye.com/block-trades
Discussion۱ دیدگاه
معاملات بلوکی چیست؟
معاملات بلوکی در بورس و فرابورس
معاملات در بازار اوراق بهادار تهران به سه گروه خرد، بلوک و عمده تقسیم می‌شود. در معاملات بلوکی و عمده، حجم قابل‌توجهی از سهام شرکت معامله می‌شود. قیمت در این نوع معاملات عموماً بالاتر از معاملات خرد است و سازوکار انجام معامله و تسویه آن‌ها نیز تفاوت‌هایی با معاملات خرد دارد.
به‌احتمال‌زیاد تاکنون درباره انجام معاملات بلوکی در بازار بورس شنیده‌اید. در این مقاله قصد داریم تا معاملات بلوکی را تعریف کرده و به تفاوت‌های آن با سایر معاملات بپردازیم.
معاملات عمده
معاملات عمده، معاملاتی است که یکی از شرایط زیر را داشته باشد:
۱. تعداد سهام مورد معامله از درصد معینی از کل سهام آن شرکت بیشتر باشد.
۲. حجم معاملات آن، طی دوره معین از کل حجم معاملات بازار طی مدت معین، بیشتر باشد.
در این معاملات دامنه نوسان قیمت و محدودیت حجمی اعمال نمی‌شود.
معاملات عمده به دو نوع معاملات عمده عادی و شرایطی تقسیم می‌شود. در معاملات عمده عادی، نقل و انتقال ثمن و سهام ظرف ۳ روز کاری انجام می‌شود؛ اما در معاملات عمده شرایطی، پرداخت بخشی از وجه، خارج از سازوکار بورس یا فرابورس، به‌صورت مدت‌دار انجام می‌پذیرد.
معاملات عمده در بورس:
معاملات عمده در بورس شامل محدودیت‌هایی برای انواع شرکت‌هاست. یکی از این محدودیت‌ها، وابسته به ارزش سهام پایه شرکت است. برای شرکت‌هایی که ارزش سهام پایه آن‌ها بیشتر از سه میلیارد ریال است، حداقل یک درصد سهام پایه آن‌ها باید معامله شود. برای شرکت‌هایی نیز که ارزش سهام پایه آن‌ها کمتر یا مساوی سه میلیارد ریال است، حداقل پنج درصد سهام پایه آن‌ها باید معامله شود.
حداقل تعداد سهام یا حق تقدم قابل معامله در فرابورس:
در معاملات فرابورس نیز برای انتقال عمده سهام، محدودیت حداقل ارزش سهام وجود دارد. برای شرکت‌هایی که سرمایه پایه آن‌ها بیش از یک میلیارد ریال است، بزرگ‌تر یا مساوی یک درصد سرمایه پایه است. در شرکت‌هایی نیز که سرمایه پایه آن‌ها کمتر یا مساوی یک میلیارد ریال است، بزرگ‌تر یا مساوی پنج درصد از سرمایه پایه است.
معاملات بلوکی چیست؟
معامله بلوکی، معاملاتی است که در آن قوانین مربوط به محدودیت حجمی و محدودیت قیمتی رعایت نمی‌شود.
این نوع معامله، سفارشی است که برای خرید و فروش بخش بزرگی از یک نوع اوراق بهادار مانند سهام یک شرکت ثبت می‌گردد. معامله بلوکی شامل تعداد زیادی از سهام یا اوراق مشارکت است که با یک قیمت تعیین‌شده بین خریدار و فروشنده، خارج از بازار بورس یا فرابورس، برای کاهش تأثیر چنین معامله بزرگی بر قیمت جاری سهم در بازار، انجام می‌شود.
بازار بلوک چیست؟
بازار بلوک، بازار مجزایی است که برای انجام معاملات بلوکی ایجاد شده است. حداقل‌های معاملات بلوکی می‌تواند با تصویب هیئت‌مدیره بورس تغییر و پس از اطلاع‌رسانی اعمال شود.
زمانی معامله بلوکی شرکت‌های بورسی انجام می‌شود که حجم معاملات سهام و یا حق تقدم سهام، ۵۰ برابر محدودیت حجم هر سفارش در بازار یا ارزش معامله آن بیشتر از ۲ میلیارد تومان باشد. این معاملات معمولاً در زمان معاملات بازار انجام می‌شود و شرایط آن همانند بازار عادی است؛ یعنی سهم در دامنه مجاز خود معامله می‌شود.
در فرابورس تعداد سهام و حق تقدم سهام قابل معامله در آن برای شرکت‌هایی که سرمایه پایه آن‌ها بیش از یک میلیارد ریال است، بزرگ‌تر یا مساوی نیم و کمتر از یک درصد سرمایه پایه و برای شرکت‌هایی که سرمایه پایه آن‌ها کمتر یا مساوی یک میلیارد ریال است بزرگ‌تر یا مساوی یک و کمتر از پنج درصد سرمایه پایه شرکت است.
فرآیند معاملات بلوکی در بورس
ساعات معامله و دامنه نوسان در معاملات بلوکی
ساعت آغاز، خاتمه و طول هر جلسه معاملاتی مانند بازار عادی است.
دامنه نوسان مجاز قیمت معاملات بلوکی مانند بازار معاملات خرد است. قیمت مرجع روزانه برای بازار معاملات بلوک، مانند قیمت مرجع همان روز بازار عادی است. سایر شرایط معاملات بلوک نیز، مشابه معامله در نماد اصلی است.
معاملات بلوکی به روش حراج ناپیوسته و هر ۵ دقیقه یک بار برگزار می‌شود.
سامانه معاملاتی در انجام معاملات بلوکی
معاملات در بازار بلوک در نمادی مجزا از معاملات بازار عادی انجام می‌شود و در محاسبه قیمت پایانی و شاخص های فرابورس لحاظ نمی‌شود.
روش ثبت سفارش در معاملات بلوکی
در معاملات بلوکی فقط سفارش های محدود قابل اجرا هستند و معامله از طریق کد گروهی در این بازار امکان پذیر نیست.
وضعیت نماد در معاملات بلوکی
تا زمانی که نماد معاملاتی سهم در بازار عادی متوقف نباشد، نماد معاملاتی در بازار بلوک نیز متوقف نخواهد بود. نماد معاملاتی سهم در بازار بلوک تا زمانی که دامنه نوسان روزانه قیمت سهم در بازار عادی به دلیل بازگشایی نماد معاملاتی افزایش می‌یابد، متوقف خواهد بود.
تأثیر معاملات بلوکی در قیمت سهم
به دلیل اینکه در بیشتر موارد، قیمت معامله‌شده بالاتر از قیمت سهم روی تابلو است، زمانی که روی یک نماد معامله بلوکی انجام می‌شود، سهامداران انتظار رشد قیمت سهم دارند. معمولاً با انتشار آگهی عرضه بلوک با قیمتی بالاتر از تابلو، معاملات سهم با موجی از تقاضا همراه خواهد شد، حتی اگر معامله بلوکی صورت نگیرد.
برای مثال معاملات بلوکی بانک‌های بورسی ملت، تجارت و صادرات در سال ۱۳۹۴ انجام شد.
این بلوک ها شامل ۹۵/۱ درصد سهام بانک ملت (بیش از ۷۸۱ میلیون و ۸۹۳ هزار سهم)، ۳۹/۲ درصد بانک تجارت (بیش از یک میلیارد و ۹۴ میلیون) و ۸۴/۳ درصد از سهام بزرگ‌ترین بانک بورسی یعنی بانک صادرات (شامل دو میلیارد و ۲۱۹ میلیون و ۸۱۵ هزار) بودند.
معامله بلوکی در سه نماد مذکور باعث افزایش تقاضا برای خرید سهام در گروه بانکی شده بود و معاملات پرحجمی در این گروه به‌ویژه سه بانک صادرات، تجارت و ملت انجام شد که این امر به‌زعم بسیاری از کارشناسان بازار سرمایه حاکی از ورود نقدینگی جدید به گروه بانک و بازار سرمایه بود.
بنابراین این اتفاق می‌تواند دارای ابعاد مثبتی برای بازار سرمایه باشد. به نظر می‌رسد سهامدارانی که تردید و دودلی نسبت به روند مثبت و متعادل بورس دارند، با فروش سهام درصدد شناسایی سود بر می‌آیند. در مقابل برخی دیگر بر این باورند که با توجه به حجم معاملات قابل توجه و ورود نقدینگی جدید، بازار سرمایه از پتانسیل‌های زیادی برای رشد و بالندگی برخوردار است و به همین دلیل متقاضیان خرید سهام بیشتر هستند.
به‌طورمعمول در شرایطی که بازار سرمایه در پی حرکت در مسیر جدید و یافتن روند آتی خود باشد، چنین رفتارهای متفاوتی از سوی فعالان بازار سرمایه مشاهده می‌شود و با گذشت زمان و بررسی روند بازار می‌توان گفت که دیدگاه کدام گروه از سهامداران درست و منطقی خواهد بود.
سخن آخر:
در این مطلب در خصوص معاملات بلوکی و عرضه‌های عمده در بازار بورس صحبت کردیم. معاملات بلوکی در نماد دیگری در زمان عادی بازار انجام می‌شود. این معاملات معمولاً با قیمتی بالاتر از بازار عادی و با توافق قبلی انجام می‌شود. انجام معاملات بلوکی با قیمتی بالاتر از قیمت بازار عادی، می‌تواند باعث بهبود معاملات در بازار اصلی نیز شود.
منبع : https://bashgah.com/blog