قراردادهای صوری و بدهیهای معوق، زیر پای بانکها را میکشد.
وقایعاتفاقیه: نظام بانکی کشور از چالشهای بسیاری رنج میبرد. چالشهایی که سالهای سال است این نظام را همراهی کرده و حواشی بسیاری را به وجود آورده. آنطور که کارشناسان بانکی میگویند، مطالبات معوق، عملیات صوری بانکها، نرخ سود بالای تسهیلات و سرمایههای بلوکه شده بانکی، از چالشهای اساسی هستند که نهتنها نظام بانکی بلکه اقتصاد ایران را با مشکلاتی روبهرو کردهاند. دراینباره غلامحسین مصباحیمقدم در نشست بانکداران خبره، از شناسایی ۱۰ چالش اساسی اقتصاد ایران خبر داد و گفته است که «سود بانکی صدای همه را درآورده و یکی از چالشهای اصلی اقتصاد ایران به شمار میرود ضمن اینکه در کنار آن معوقات بانکی و بدهیهای معوق، نرخ کفایت سرمایه بانکها و عدم اصلاح قانون بانکداری، از جمله دیگر چالشها به شمار میرود.» عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام با یادآوری اینکه صوری عمل کردن بانکها در اجرای عقود مبادلهای و مشارکتی در کنار افزایش بیش از حد شعب بانکی و مؤسسات اعتباری، یکی از چالشهای جدی پیشروی نظام بانکی و اقتصاد ایران است، توضیح داد که «این اتفاق سرمایه بانکها را بلوکه کرده است. » او با تأکید بر اینکه قوهمقننه میتواند کمک بزرگی برای حل مشکلات بانکی داشته باشد؛ یادآوری کرد که «البته قانون بانکداری نیز نیازمند اصلاح جدی بوده که هنوز هیچ اقدامی در مورد آن انجام نشده است. »
انتظار ۵ ساله مجلس برای لایحه بانکداری که دولت باید به مجلس میبرد، یکی دیگر از مشکلات نظام بانکداری در کشور است که رحیم زارع، عضو کمیسیون اقتصادی مجلس در این نشست، به آن اشاره کرد و نیامدن این لایحه به مجلس و تصویب آن را عامل شکلگیری بحران مؤسسات مالی و اعتباری دانست. او با اشاره به اینکه پنج سال است که منتظر دولت هستیم تا لایحه بانکداری را به مجلس ارائه بدهد اما متأسفانه این اقدام صورت نگرفت و مجلس، خود دست به کار شد، توضیح داد که «بانک مرکزی با چالش مؤسسات غیرمجاز مواجه است ولی چون ابزار قانونی در اختیار نداشت، نتوانست به خوبی ایفای نقش کند؛ درحالیکه اگر لایحه اصلاح نظام بانکی را پیشازاین به مجلس ارائه میکرد، به این شکل با چالش مؤسسات غیرمجاز مواجه نمیشد. » زارع با تأکید بر اینکه باید چالشهای بانکی اقتصاد ایران را شناسایی کرد، گفت: «باید این چالشها را شناسایی کرد و راهکارهایی برای کاهش نرخ سود تسهیلات ارائه داد تا اقتصاد ایران بتواند با منابع مناسب، تأمین مالی شود و این در شرایطی است که اکنون هزینه تأمین مالی در کشور بسیار بالا است و همین امر، تولیدکنندگان را با مشکل مواجه کرده است.» عضو کمیسیون اقتصادی مجلس شورای اسلامی معتقد است که دولت و نظام بانکی نتوانسته از فرصت برجام استفاده لازم را ببرد زیرا هنوز دستاورد قابلتوجهی نصیب سیستم بانکی نشده و بانکها قیمت تمام شده پول را بالا برده و کل اقتصاد را دچار مشکل کردهاند.
او ادامه داد: «هماکنون کمیسیون اقتصادی مجلس شورای اسلامی، کمیته پولی و بانکی تشکیل داده تا قانون بانکداری را از ماده اول آن، یک به یک مورد بررسی قرار دهد.» این عضو کمیسیون اقتصادی مجلس با اشاره به افزایش سرمایه بانکها در بودجه سال ۹۶ گفت: «این اقدام در بودجه سال ۹۷ هم ادامه خواهد داشت و هنوز دولت و مجلس کاری که در شأن بانکها بوده، انجام ندادهاند. » مشکلات نظام بانکی، در سالهای گذشته همواره چالشهایی جدی برای بخش تولید به وجود آورده است زیرا این بخش به جای اینکه بتواند، یک حامی مالی برای بخش تولید باشد، با کمبود سرمایه، مطالبات معوقی که دارد و نرخهای بالای سود تسهیلات، هیچگاه نتوانسته این نقش را به خوبی ایفا کند. بهروز نعمتی، سخنگوی هیأترئیسه مجلس درباره این مشکلات، با یادآوری اینکه باید مشکلات نظام بانکی را حل کرد تا تولیدکنندگان بتوانند با شرایط بهتری ادامه کار دهند، توضیح داد که «هماکنون سیاستگذاران، تولیدکنندگان و سیاستمداران همگی از نظام بانکی گلایهمندند و بانک مرکزی و بانکها هم میگویند که دولت برای آنها مشکلآفرینی میکند.»
او ادامه داد: «در دنیای امروز که نرخ سود بانکی «لایبور به علاوه، سه تا پنج درصد» است، بانکهای ایرانی نمیتوانند با این نرخ سود بالای بانکی، ادامه حیات داشته باشند و بنابراین چارهای ندارند که با شرایط کنونی ادامه حیات دهند.» نعمتی معتقد است: «نظام بانکی، خود را از مجموعه اقتصاد جدا کرده و در برنامه خود کمتر این تعامل را لحاظ کرده است؛ این در شرایطی است که اقتصاد ایران و از جمله نظام بانکی باید به سمت خصوصیسازی واقعی پیش رود تا بتوان ثمرات آن را مشاهده کرد، درحالی که هماکنون حتی بانکهای خصوصی شده نیز خصولتی هستند و به هیچ عنوان نمیتوان نام آنها را «بانکهای خصوصی» گذاشت.» سخنگوی هیأترئیسه مجلس شورای اسلامی خاطرنشان کرد: «رئیس مجلس ۲۰ ابر چالش کشور را شناسایی و در راهبردهای خود، به آن توجه کرده است که از این ۲۰ چالش، ۱۲ چالش اقتصادی ، پولی و بانکی هستند.»
چالش اعتماد در بانکداری
ماجرای مؤسسات مالی و اعتباری و فعالیتهای غیرقانونی آنها این روزها بانکداری در کشور را با چالش اعتماد مواجه کرده است. به گفته حسین محمد پورزرندی، امروز شرایط بانکداری در ایران بسیار دچار مشکل است و مردم نیز اعتماد خود به نظام بانکی را از دست دادهاند و این در شرایطی است که در همه جای دنیا اعتماد حرف اول را در عملیاتهای بانکی میزند؛ دلیل این مشکل هم در ایران آن است که تحریم سالهای سال نظام بانکی را از حرکت براساس اصول و قواعد بینالمللی دور داشته و یک بیماری را برای بانکها به وجود آورده است.
او افزود: «به نظام بانکی که بیمار است، نباید به یکباره شوک وارد کرد یا آن را کُتک زد، بلکه باید اجازه بدهیم این بیمار به حالت عادی برگردد. » پورزرندی با ابراز گلایه نسبت به رفتار یکسان دولت با بانکهای خصوصی و دولتی گفت: «دولت آنچه را به نظام بانکی دولتی دیکته میکند، برای خصوصیها نیز در نظر میگیرد، درحالیکه شرایط بانکهای دولتی و خصوصی یکسان نیست.» مشکلات دهگانه نظام بانکی، باعث شده است تا به گفته آلبرت بغوزیان، کارشناس ارشد مسائل بانکی، الان نظام بانکی کشور، نیازی به فریادزن و اعلامکننده مشکلات نداشته باشد. او در این نشست توضیح داد که «هماکنون افراد بسیاری در نظام بانکی اظهارنظر میکنند و فریاد میزنند، اکنون نظام بانکی ایران به دادزن نیاز ندارد بلکه ما پاروزنهایی میخواهیم که بتوانند قایق نظام بانکی را به سلامت به ساحل برسانند.»
بغزیان با اشاره به اینکه باید جهات مختلف راه را بررسی و کانالیزه کرد تا به سمت هدف مشخص حرکت کنیم، یادآوری کرد: «انجمن بانکداران خبره میتواند درد را شناسایی و درمان کند زیرا در هر دوره مدیریتی دولتها، برخی مسائل مطرح شده اما به سرانجام نرسیده است. »