بگذارید برای توضیح بیماری ایسکمی قلبی و راه‌های تشخیص و درمان آن نگاهی به خود قلب بیندازیم. قلب ماهیچه‌ای به اندازه مشت شماست. این ماهیچه خون را به سرتاسر بدن شما پمپاژ می‌کند و به‌طور میانگین در هر دقیقه ۷۰ بار می‌زند.

پس از این‌که خون از سمت راست قلب خارج شد، به ریه‌ها می رود و در آن‌جا اکسیژن مورد نیاز خود را دریافت می‌کند. خون غنی از اکسیژن از ریه خارج شده و به قلب شما باز می‌گردد. سپس از طریق شبکه‌ای از شریان‌ها به اندام‌های بدن پمپاژ می‌شود. خون قبل از پمپاژ مجدد به ریه‌ها، از طریق رگ‌ها به قلب شما باز می‌گردد. این فرآیند گردش خون نامیده می‌شود.

گاهی ممکن است به ‌دلایلی که در ادامه توضیح می‌دهیم، در فرآیند گردش خون و حمل اکسیژن در بدن، اختلالی ایجاد شود. یکی از بیماری‌هایی که به قلب و اکسیژن‌رسانی به بدن مربوط می‌شود ایسکمیک قلبی است. همه می‌دانیم که انتخاب سبک زندگی سالم، برای قلب و پیشگیری از بیماری‌های قلبی از جمله ایسکمی بسیار مهم است. اما در این مطب می‌خواهیم به‌طور اختصاصی به بیماری ایسکمیک قلبی بپردازیم. آن را توضیح دهیم، راه‌های تشخیص و درمان بیماری را مرور کنیم و بگوییم که چه اندازه و در چه صورت خطرناک است.

ایسکمی قلب چیست؟

ایسکمیک قلبی یا بیماری ایسکمی قلب وضعیتی است که در آن، قلب به‌دلیل کمبود خون دچار کمبود اکسیژن می‌شود.

این بیماری اغلب به‌دلیل تجمع پلاک در دیواره یکی از شریان‌های خون‌رسانی به قلب اتفاق می‌افتد. این شریان‌ها به‌عنوان عروق کرونر شناخته می‌شوند. با بزرگ شدن پلاک که ترکیبی از مواد چربی و سلول‌ها است،  جریان خون به‌تدریج مسدود می‌شود. این اتفاق قلب را از اکسیژن و مواد مغذی محروم می‌کند.

همچنسن ممکن است که پلاک ناگهان پاره شود. پلاگ در صورت پارگی از دیواره سرخرگ جدا می‌شود. در این‌صورت به سرعت لخته‌ای از خون تشکیل می‌شود که جریان خون را به‌طور کامل مسدود می‌کند. وقتی این اتفاق می‌افتد، سلول‌های قلب دیگر قادر نیستند خون را دریافت کنند، پس از کار می‌افتند و می‌میرند. در این حالت می‌گوییم انفارکتوس میوکارد یا حمله قلبی رخ داده است، که باعث درد شدید در قفسه سینه، نارسایی قلبی (یعنی ناتوانی قلب در پمپاژ خون کافی برای رفع نیازهای بدن) و یا حتی مرگ ‌شود.

به عبارت دیگر ایسکمی میوکارد که ایسکمی قلبی نیز نامیده می‌شود، توانایی عضله قلب برای پمپاژ خون را کاهش می‌دهد. انسداد ناگهانی و شدید یکی از شریان‌های قلب می‌تواند منجر به حمله قلبی شود. ایسکمی میوکارد همچنین ممکن است باعث ریتم غیرطبیعی قلب یا آریتمی شود.

علائم بعد از ابتلا به ایسکمیک قلبی

در صورت انسداد عروق کرونر و ایسکمیک قلبی، سلول‌های تشکیل‌دهنده عضله قلب دچار کمبود اکسیژن و مواد مغذی می‌شوند. یکی از علائم این بیماری به‌صورت درد قفسه سینه ظاهر می‌شود. در ادامه علائم این بیماری را عنوان کرده و توضیحات لازم را ارائه می‌کنیم.

درصورتی که هرکدام از این علائم را مشاهده کردید خیلی فوری با یک پزشک تماس بگیرید.

• درد قفسه سینه

دردی که اغلب مشخصه بیماری ایسکمیک قلب است، به‌صورت سفتی در قفسه سینه توصیف می‌شود. این درد می‌تواند گاهی در گردن، فک، بازوها و اغلب بازوی چپ یا پشت بدن پخش شود.

اما باید در نظر گرفت که درد ناشی از بیماری ایسکمیک قلب همیشه و به‌ویژه در زنان، سالمندان و بیماران مبتلا به دیابت چنین ویژگی‌هایی را نشان نمی‌دهد. در برخی موارد بیماری ایسکمیک قلبی می‌تواند با درد در قسمت بالای شکم ظاهر شود، در حالی که در موارد دیگر تنگی نفس تنها علامت این بیماری است.

اگر متوجه هر گونه ناراحتی در قفسه سینه خود شدید، حتی اگر یکی از علائم معمول توصیف شده در بالا را همراه این درد نداشته باشید، باید در اسرع وقت به پزشک متخصص مراجعه کنید.

• تنگی نفس

در بیماری ایسکمیک قلبی، عضله قلب ضعیف‌تر می‌شود و دیگر نمی‌تواند خون را به بقیه بدن پمپاژ کند. بنابراین خون در ریه‌ها راکد می‌شود، ریه‌ها پر از مایع می‌شوند و نفس کشیدن سخت‌تر می‌شود. این یکی از مهم ترین عوارض این بیماری است. زیرا نشان می‌دهد که تا چه اندازه شدید است.

• تپش قلب

ممکن است بیماران مبتلا به ایسکمی قلب متوجه ضربان شدید قلب یا غیرمنتظره در قفسه سینه خود شوند.

تعریق، حالت تهوع و استفراغ

این علائم ممکن است همه با هم یا به‌صورت جداگانه ظاهر شوند. در حقیقت، این علائم به‌دلیل پاسخ بدن، به‌ویژه سیستم عصبی، به ایسکمی عضله قلب ایجاد می‌شوند. این علائم نشان دهنده یک آسیب جدی است.

• از دست دادن هوشیاری

در این بیماری، از دست دادن هوشیاری، به‌دلیل مشکلات هدایت الکتریکی قلب یا آریتمی شدید اتفاق می‌افتد.

نحوه تشخیص ایسکمیک قلبی

به‌منظور تشخیص بیماری ایسکمیک قلب یا بیماری ایسکمیک خاموش قلبی، پزشک سوالاتی در مورد سابقه پزشکی شخصی و خانوادگی شما می‌پرسد، برای شما آزمایش خون می‌نویسد و معاینه فیزیکی انجام می‌دهد. ممکن است آزمایش‌های بیشتری نیز مورد این بیماری نیاز باشد که می‌تواند شامل موارد زیر باشد:

• الکتروکاردیوگرام یا نوار قلب: نوار قلب یک آزمایش ساده و بدون درد است که از طریق سنجش الکتریکی سلامت قلب شما را بررسی می‌کند.
• اکوکاردیوگرام: یک نوع تصویربرداری است که توسط امواج صوتی کار می‌کند و پزشک از طریق آن می‌تواند عملکرد قلب شما را مشاهده کند.

• سنجش استرس: که به آن تست ورزش هم گفته می‌شود. شما در این تست روی دستگاهی مانند تردمیل قرار می‌گیرید و در طول آن ضربان و فشار خون شما اندازه‌گیری می‌شود.
• آنژیوگرافی: آنژیوگرافی یکی از تست‌های پیشرفته قلب است که به وسیله اشعه ایکس از درون عروق شما تصویربرداری می‌کند.
• اسکن قلب: اسکن قلب که با آن اسکن هسته‌ای قلب هم گفته می‌شود برای تشخیص و ارزیابی وضعیت قلب بمایر مورد استفاده قرار می‌گیرد.

راه های درمانی برای ایسکمی قلب

در تمامی درمان‌های ایسکمیک قلبی هدف بهبود جریان خون‌رسانی به عضلات قلب است. بسته به شدت بیماری‌ شما و وضعیت سلامتی‌تان پزشک ممکن است برای شما دارو یا جراحی را تجویز کند. ترک سیگار و مدیریت استرس اولین کارهایی است که باید انجام دهید.

اما مهم‌ترین داروهایی که برای درمان ایسکمیک قلبی مورد استفاده قرار می‌گیرند عبارتند از:

• آسپرین: وظیفه اصلی آسپرین جلوگیری از لخته‌شدن خون است. این داروی رقیق‌کننده می‌تواند منجر به جلوگیری از انسداد عروق کرونر شود. البته این دارو باید حتما با نظر پزشک مصرف شود چرا که اگر بیمار مشکل انعقاد خون داشته باشد یا در حال مصرف داروهای رقیق‌کننده‌ دیگری باشد، آسپرین می‌تواند برای سلامتی او مضر باشد.
• مورفین: در صورتی که درد زیاد باشد، ممکن است برای کاهش آن از مورفین استفاده شود
• نیترات: گلیسیرین ترینیترات و ایزوسوربید مونونیتراتاین از آن جمله‌اند که این داروها به صورت قرص، اسپری زیرزبانی یا تزریق وریدی تجویز می‌شوند و شریان‌ها را گشاد کرده و خون‌رسانی به قلب را بهبود می‌بخشند.
• مسدودکننده‌های بتا: از جمله آتنولول، بیسوپرولول، متوپرولول و نبیولول که می‌توانند با شل کردن عضلات قلب و کاهش ضربان و فشار خون به بهبود جریان خون‌رسانی کمک کنند.
• مسدود‌کننده‌های کانال کلسیم: داروهایی مانند آملودیپین، وراپامیل و دیلتیازم جزو این دسته هستند. این داروها باعث شل‌شدن و گشاد شدن رگ‌های خونی می‌شوند و جریان خون را در قلب شما افزایش می‌دهند که می‌تواند بار اضافی را از روی قلب شما بردارد.

• داروهای کاهش‌دهنده کلسترول: داروهایی مانند آتورواستاتین، سیمواستاتین، روزوواستاتین و پراواستاتی که این داروها مانع رسوب مواد در عروق کرونر فرد بیمار می‌شوند و از این طریق به بهبود جریان قلب کمک می‌کنند.
• داروهای ACE: این داروها به شل شدن عروق کرونر و کاهش فشار خون کمک می‌کنند. داروهایی مانند رامیپریل و لیزینوپریل که اگر علاوه بر ایکسمیک قلبی به فشار خون بالا و یا دیابت مبتلا باشید پزشک ممکن است داروهای این دسته را برای شما تجویز کند.
• رانولازین: این دارو برای کاهش آنژین تجویز می‌شود و عروق کرونر شما را شل می‌کند. هم‌چنین ممکن است این دارو به همراه مسدودکننده‌های بتا یا نیترات‌ها تجویز شود.
• داروهای ادرارآور: این داروها آب و نمک اضافی در بدن را خارج و فعالیت قلب را بهتر می‌کنند

البته اگر با نوع پیشرفته‌تر بیماری ایسکمی قلبی روبرو باشیم، احتمال عمل جراحی نیز وجود خواهد داشت.

ایسکمیک قلب خطرناک است؟

واقعیت این است که این بیماری می‌تواند عوارض جدی در برداشته باشد و بهتر است که از آن پیشگیری شود. بهترین کار آنست که پیش از ابتلا به ایسکمیک قلبی یک سبک زندگی سالم را در پیش بگیرید. یک زندگی سالم و رژیم غذایی مناسب به قلب شما کمک می‌کند که قوی بماند و به شریان‌های شما کمک ‌می‌کند تا حداکثر جریان خون را وارد قلب کنند تا کم‌ترین فشار به آن وارد شود. ایسکمیک قلبی در غیر این صورت می‌تواند عواقبی به همراه داشته باشد هم‌چون:

• حمله قلبی: در صورت مسدود شدن یکی از سرخرگ‌های کرونر ممکن است کمبود خون و اکسیژن منجر به حمله قلبی شود و به بخشی از عضله قلب آسیب وارد کند. این آسیب گاه ممکن است حتی کشنده باشد.
• ریتم نامنظم قلب(آریتمی): آریتمی قلب منجر به تضعیف قلب شما خواهد شد و می‌تواند تهدیدی برای سلامتی شما باشد.
• نارسایی قلبی: ایسکمیک قلبی در صورت ادامه‌دار شدن می‌تواند منجر به نارسایی قلبی شود.

سئوالات متداول

زمان بروز ایسکمی خاموش مشخص است؟

برخی از عوامل هستند که می‌توانند احتمال بروز ایسکمی خاموش را افزایش دهند. افراد دیابتی که مورد حمله قلبی واقع شده‌اند و یا کسانی که قلب خود را بیش از حد تحت فشار قرار می‌دهند می‌توانند در معرض بروز ایسکمی خاموش باشند.

عوارض بیماری ایسکمی قلب کدامند؟

مهم‌ترین عوارض ایسکمیک قلب، حمله قلبی، آریتمی قلبی و نارسایی قلبی هستند. تمامی این عارضه‌ها می‌توانند منجر به آسیب قلب و یا حتی مرگ فرد بیمار شوند.

ایسکمی در نوار قلب مشخص است؟

نوار قلبی معمولا اولین گام در تشخیص ایسکمی قلبی است اما نمی‌تواند تمامی موارد این بیماری را مشخص کند و در مراحل بعد نیاز به تست ورزش و … هست.

برگرفته از : https://haal.ir/blog/diseases/cardiovascular-diseases/ischemic

منابع:

https://www.mayoclinic.org

https://www.beaumont.org

https://www.nhs.uk/

https://www.victorchang.edu.au

https://www.clinicbarcelona.org