درک اقتصاد و چرخه اقتصادی برای یادگیری اصول معامله‌گری و سرمایه‌گذاری اهمیت بالایی دارید. فرقی ندارد که می‌خواهید در بازار فارکس، در بازار بورس، در بازار فیوچرز، در بازار کالا یا در بازار ارزهای دیجیتال فعالیت داشته باشد؛ از آن‌جایی که همه این بازارها از اصول اقتصاد پیروی می‌کنند، برای ترید کردن یا سرمایه‌گذاری در هر یک از آن‌ها به صورت حرفه‌ای و اصولی باید بدانید که اقتصاد چطور کار می‌کند.
در این مقاله از صرافی ارز دیجیتال داموند، می‌خواهیم پس از مروری مختصر بر مفهوم اقتصاد، شما مخاطبان گرامی داموندمگ را با چرخه اقتصادی و سیستم‌های اقتصادی مختلف آشنا کنیم. با ما همراه باشید.

اقتصاد چیست؟

کلمه اقتصاد (Economy) از ترکیب دو کلمه یونانی Oikos (به معنی منزل و خانوار) و Nemein (به معنی مدیریت) ایجاد شده است. بنابراین، اقتصاد در یونان باستان به معنی مدیریت منزل یا مدیریت خانوار بوده است.

کلمه اقتصاد در معنی امروزی خود که از سده هفدهم میلادی مورد استفاده قرار گرفته است، به هر اکوسیستم مالی مخصوص به یک منطقه یا یک کشور اشاره دارد. اقتصاد شامل مدیریت پول و تولید، توزیع، معامله و مصرف کالاها و خدمات است.

علم اقتصاد (Economics)، شاخه‌ای از علوم انسانی است که به مطالعه نحوه استفاده بهینه از منابع محدود می‌پردازد. از آن‌جایی که منابعی مثل مواد خام، زمین، انرژی، نیروی انسانی و … محدود هستند ولی تقاضا نامحدود است، به علمی به نام اقتصاد نیاز داریم تا بتوانیم عرضه و تقاضا را مدیریت کنیم.

در واقع، رابطه بین عرضه و تقاضا است که اقتصاد را می‌سازد. نیروی انسانی، با کار کردن، محصولات فیزیکی مثل کالاهایی که هر روز از آن‌ها استفاده می‌کنیم و ساختمان‌هایی که در آن‌ها ساکن هستیم و خدمات ارزشمند را ایجاد می‌کند. از طرف دیگر، مصرف‌کنندگان (که شامل خود نیروی انسانی یا حتی کسانی مثل کودکان و سالمندان هستند که هیچ ارزش اقتصادی ایجاد نمی‌کنند) متقاضی مصرف محصولات تولید شده توسط نیروی انسانی هستند.

اقتصاد از بخش‌های مختلفی مثل ساخت و ساز، صنعت و معدن، خدمات، کشاورزی و … تشکیل می‌شود. در بخش خدمات، محصولی تولید نمی‌شود اما این بخش برای اقتصاد ضروری است. بخش خدمات شامل مواردی مثل حمل و نقل، بازارهای مالی، بانکداری، خدمات عمومی، خدمات رفاهی و … است. این بخش‌های مختلف در کنار همدیگر، اقتصاد را می‌سازند.

چرخه اقتصادی چیست و چه مراحلی دارد؟

منظور از چرخه در اقتصاد که تجارت (Business Cycle) نیز نامیده می‌شود، تغییر وضعیت اقتصادی بین دوره‌های انبساط و انقباض است. یکی از مهم‌ترین معیارها برای بررسی وضعیت اقتصادی کشورها، تولید ناخالص داخلی (Gross Domestic Production) است که به اختصار، GDP نامیده می‌شود. فاکتورهای اقتصادی دیگر مثل نرخ بیکاری، نرخ هزینه‌کرد مصرف‌کننده و نرخ بهره نیز در تعیین موقعیت اقتصاد در چرخه اقتصادی نقش دارند.

در دنیای امروز، تقریبا تمامی اقتصادها بر پایه بازار هستند و بنابراین، میزان عرضه و تقاضا است که قیمت‌ها را تعیین می‌کند. عرضه و تقاضا از طریق متغیرهای مختلفی مثل شرایط اقتصادی جهانی، ترازهای تجاری، نرخ تورم، نرخ بهره و … روی اقتصاد اثرگذار هستند. این متغیرها در مجموع، اقتصاد و وضعیت آن را می‌سازند.

چرخه‌های اقتصادی، از روندهای صعودی و نزولی GDP ساخته می‌شوند و در نهایت، یک روند کلی از رشد مثبت یا منفی اقتصادی را می‌سازند.

مراحل چرخه تجارت کدامند؟

هر چرخه اقتصادی از چهار مرحله تشکیل می‌شود که به شرح زیر هستند:

۱- رشد

در مرحله رشد اقتصادی (Expansion)، شاهد رشد در اکثر بخش‌های اقتصاد هستیم که با افزایش نرخ اشتغال، بالا رفتن هزینه‌کرد مصرف‌کننده و افزایش سرمایه‌گذاری در کسب و کارها همراه است. در این مرحله، نرخ بهره، پایین است اما به تدریج، افزایش پیدا می‌کند.

۲- اوج

در مرحله اوج (Peak) چرخه اقتصادی، رشد اقتصادی و بیشتر شاخص‌های آن همچنان مثبت هستند اما سرعت رشد رفته رفته کاهش پیدا می‌کند. در این مرحله، نرخ بهره و نرخ تورم بیشتر از مرحله رشد است.

۳- اصلاح

مرحله اصلاح (Correction)، در فاز انقباض اقتصادی رخ می‌دهد. در این مرحله، رشد اقتصادی بسیار کند و حتی منفی می‌شود، نرخ بیکاری افزایش پیدا می‌کند و نرخ بهره و تورم به طور چشمگیری بالا می‌رود. این روند با نزدیک شدن به مرحله کف اقتصادی، رفته رفته کند می‌شود.

۴- کف

در مرحله کف (Trough)، اقتصاد عملا در بدترین وضعیت خودش قرار دارد؛ بیکاری و تورم به اوج رسیده است و کمترین سرمایه‌گذاری روی کسب و کارها انجام می‌شود. این مرحله‌ای است که اقتصاد همانند ققنوس از خاکستر برمی‌خیزد و رشد جدیدی شروع می‌شود.

زمانی که چرخه تکمیل می‌شود، چرخه بعدی بلافاصله شروع می‌شود. هیچ قانون مشخصی وجود ندارد که بتوان براساس آن، مدت زمان یک چرخه اقتصادی یا هر کدام از مراحل آن را پیشبینی کرد. در یک اقتصاد سالم، چرخه اقتصادی مدام تکرار می‌شود و دوره‌های اصلاح جزء جدایی‌ناپذیر چنین اقتصادهایی هستند اما روند کلی اقتصادهای سالم، همواره در جهت رشد مثبت است. به عبارت دیگر، در یک اقتصاد سالم و رو به رشد، کف‌ها و قله‌های هر دوره، نسبت به کف‌ها و قله‌های دوره‌های قبلی، بالاتر هستند.

اهمیت چرخه اقتصادی

هر شخصی در جامعه، در نظام اقتصادی دارای جایگاه خودش است. شاخص موفقیت اقتصادهای مبتنی بر بازار این است که با تولید کالاها و خدمات بیشتر در مرور زمان، وضعیت مالی و رفاهی همه بهتر شود. بنابراین، هر چه GDP بیشتر باشد، آن اقتصاد، موفق‌تر است.

از آن‌جایی که همه اعضای جامعه در اقتصاد مبتنی بر بازار دخیل هستند، به نفع همه است که اقتصاد وضعیت خوبی داشته باشد. بنابراین، همه اعضای جامعه برای بهبود وضعیت اقتصادی تلاش می‌کنند.

چرخه تجارت چه انواعی دارد؟

چرخه اقتصادی سه نوع اصلی دارد که به شرح زیر هستند:

۱- چرخه اقتصادی فصلی

چرخه‌ها یا نوسانات فصلی، روندهایی اقتصادی هستند که تنها چندین ماه طول می‌کشند اما اثر قابل توجهی روی اقتصاد دارند. در این چرخه‌ها، تغییراتی فصلی در سطح تقاضا ایجاد می‌شود. هر بخش اقتصادی، چرخه فصلی مخصوص به خودش را دارد. برای مثال، بخش گردشگری در هنگام تعطیلات نوروزی و تابستانی، رشد قابل توجهی دارد اما در فصول کاری، دچار کساد می‌شود. همانطور که مشخص است، چرخه‌های فصلی تا حد زیادی قابل پیشبینی هستند.

۲- نوسانات اقتصادی

معمولا، نوسانات چرخه‌ای، چندین سال طول می‌کشند و نتیجه عدم تعادل بین عرضه و تقاضای افراطی هستند. این نوسانات، برخلاف چرخه‌های فصلی، نه فقط روی یک بخش، بلکه روی کل اقتصاد اثرگذار هستند. از نشانه‌های نوسانات اقتصادی می‌توان به سقف‌ها و کف‌های دوره‌ای و متعدد، دوره‌های زمانی چندین ساله، بی‌نظمی و غیر قابل پیشبینی بودن اشاره کرد. در صورتی که نوسانات اقتصادی خیلی شدید باشند می‌توانند سبب ایجاد بحران‌های اقتصادی شوند.

۳- نوسانات ساختاری

نوع دیگری از چرخه اقتصادی، نوسانات ساختاری هستند که می‌توانند ۴۰ تا ۶۰ سال طول بکشند. این نوسانات در نتیجه ایجاد انقلاب‌های صنعتی یا اجتماعی رخ می‌دهند.

منظور از اقتصاد خرد و اقتصاد کلان چیست؟

اگر فقط کمی با اقتصاد آشنایی داشته باشید، حتما اصطلاحاتی مثل اقتصاد خرد (Microeconomics) و اقتصاد کلان (Macroeconomics) به گوش شما خرده است. در این بخش، تفاوت این دو اصطلاح اقتصادی را برای شما مخاطبان گرامی مجله صرافی ارز دیجیتال داموند، توضیح می‌دهیم. همچنان با ما همراه باشید.

اقتصاد خرد، شاخه‌ای از علم اقتصاد است که تصمیمات اقتصادی و تخصیص منابع را در افراد، خانوارها و شرکت‌ها را بررسی می‌کند. این علم ، با انتخاب‌های مالی افراد، عوامل اثرگذار روی این تصمیم‌گیری‌ها و اثرات این تصمیمات روی قیمت، عرضه و تقاضا و در نتیجه، چرخه اقتصادی سروکار دارد.

بازیگران اصلی در اقتصاد خرد، مصرف‌کنندگان، کارکنان سازمان‌ها و شرکت‌ها هستند. در این شاخه از اقتصاد، توزیع و استفاده بهینه از کالاها، قیمت‌گذاری و چگونگی به حداکثر رساندن منافع شخصی، مورد مطالعه قرار می‌گیرد.

در مقابل، اقتصاد کلان، شاخه‌ای از علم اقتصاد است که به بررسی عوامل اثرگذار روی اقتصاد در مقیاس گسترده و اثرات این عوامل، مثل نرخ بهره و تولید ناخالص داخلی، می‌پردازد. این شاخه از علم اقتصاد، ساختار، عملکرد، رفتار و تصمیم‌گیری‌های عمده اقتصادی را بررسی می‌کند. در اقتصاد کلان، فاکتورهایی مثل مصرف ملی، نرخ بیکاری و تراز تجاری اثرگذار هستند و دولت ها نقش مهمی ایفا می‌کنند.

مهم ترین انواع سیستم های اقتصادی کدامند؟

منظور از سیستم‌ اقتصادی، روش دولت‌ها برای توزیع و سازماندهی منابع، خدمات و کالاهای موجود در کشور و در مناطق جغرافیایی مختلف است. سیستم‌های اقتصادی، عوامل تولید، شامل زمین، سرمایه، نیروی کار و منابع فیزیکی را کنترل و تنظیم‌گری می‌کنند. هر سیستم اقتصادی شامل مؤسسات، سازمان‌ها، ادارات و نهادهای تصمیم‌گیری متعددی در کنار الگوی مصرف است که در کنار همدیگر، ساختار اقتصادی جامعه را تشکیل می‌دهند.

سیستم‌های اقتصادی متعددی در دنیا وجود دارد که هر کدام از آن‌ها، ویژگی‌های مخصوص به خودشان را دارند اما در چندین وجه کلیدی با همدیگر مشترک هستند. هر سیستم اقتصادی بر اساس مجموعه خاصی از شرایط و فرضیات بنا شده است. سیستم‌های اقتصادی را می‌توان به چهار دسته اصلی تقسیم‌بندی کرد که به شرح زیر هستند:

۱- اقتصاد سنتی

سیستم اقتصادی سنتی (Traditional Economy) مبتنی بر کالاها، خدمات و کار است و این سه عنصر، از روندهای از پیش تعیین شده، پیروی می‌کنند. این نوع سیستم اقتصادی وابستگی زیادی به مردم دارد و فاقد تخصص‌گرایی کافی است. به طور کلی می‌توان گفت که اقتصاد سنتی، نوع سیستم اقتصادی بسیار قدیمی است.

بعضی از بخش‌های جهان، هنوز هم دارای سیستم اقتصادی سنتی هستند. این سیستم، عمدتا در مناطق روستایی و در کشورهای جهان سومی دیده می‌شود که عمده فعالیت‌های اقتصادی شامل کشاورزی و دیگر فعالیت‌های درآمدزایی سنتی هستند.

در جوامع دارای سیستم اقتصادی سنتی، منابع بسیار کمی برای به اشتراک‌گذاری بین اعضای جامعه وجود دارد. بنابراین، در چنین جوامعی، امکان ایجاد ارزش افزوده، بسیار پایین است. با این حال، این نوع سیستم اقتتصادی، پایداری بسیار زیادی دارد و به دلیل خروجی پایین، مصرف‌گرایی، اصراف و دورریز در این نوع سیستم اقتصادی، بسیار کمتر از سیستم‌های دیگر است.

۲- اقتصاد دستوری

در اقتصاد دستوری (Command Economy)، یک نهاد متمرکز اصلی (دولت) وجود دارد که بخش قابل توجهی از ساختار و چرخه اقتصادی را کنترل می‌کند. سیستم دستوری در جوامع کمونیستی رایج است زیرا تصمیم‌گیری در ورد تولید کاملا در اختیار دولت است.

اگر اقتصادی دارای منابع زیاد باشد، احتمال حرکت به سمت اقتصاد دستوری وجود دارد. در چنین مواردی، دولت دخالت می‌کند و کنترل منابع را در دست می‌گیرد. در حالت ایده‌آل، دولت فقط منابع اصلی مثل نفت و طلا را کنترل می‌کند و منابع دارای اهمیت کمتر مثل کشاورزی در کنترل مردم و بخش خصوصی قرار می‌گیرد.

این سیستم اقتصادی تنها زمانی می‌تواند موفق باشد که دولت، منافع عمومی را در اولویت قرار دهد. با این حال، تجربه نشان داده است که در سیستم‌های کمونیستی و جوامع دارای اقتصاد دستوری، چنین چیزی در عمل رخ نمی‌دهد و حاکمیت همه منابع را به نغع خودش مصادره می‌کند. چنین چیزی سبب می‌شود تا قدرت اقتصادی، کاملا متمرکز و در مقابل بحران‌ها، آسیب‌پذیر باشد.

۳- سیستم اقتصادی مبتنی بر بازار

سیستم‌های اقتصاد بازاری (Market Economy) بر پایه مفهوم بازارهای آزاد کار می‌کنند. در این سیستم‌ها، اکثر منابع مهم در اختیار بخش خصوصی قرار دارند و دولت، کمترین دخالت را در بازارها و منابع دارد. در چنین بازارهایی، خود مردم و بخش خصوصی هستند که تنظیم‌گری بازارها انجام می‌‌دهند و رابطه بین عرضه و تقاضا در چرخه اقتصادی را تعیین می‌کنند.

سیستم اقتصادی مبتنی بر بازار، تا حد زیادی یک مفهوم نظری محسوب می‌شود تا یک واقعیت عملی. به عبارت دیگر، عملا نمی‌توانید هیچ اقتصاد بازاری کاملا عاری از دخالت دولتی را پیدا کنید. به طور نظری، اقتصاد بازاری سبب رشد اقتصادی می‌شود. با این حال، این سیستم نیز نقطه ضعف مخصوص خودش را دارد؛ در چنین سیستمی، نهادهای خصوصی بخش زیادی از قدرت اقتصادی را در دست دارند و توزیع منابع، عادلانه نیست زیرا قدرت‌های اقتصادی، منابع را در دست دارند و قدرت‌های خصوصی، فقط به منافع خودشان و نه منافع عمومی، فکر می‌کنند.

۴- سیستم ترکیبی

در سیستم‌های ترکیبی (Mixed Economy) که رایج‌ترین نوع سیستم‌های اقتصادی کنونی هستند، ترکیبی از اقتصاد بازاری و اقتصاد دستوری دیده می‌شود. گاهی اوقات از این اصطلاح برای اشاره به سیستم‌های اقتصادی بازاری تحت تنظیم‌گری شدید دولتی استفاده می‌شود.

بسیاری از کشورهای توسعه‌یافته غربی از سیستم اقتصادی ترکیبی استفاده می‌کنند. در این سیستم، اکثر صنایع توسط بخش خصوصی کنترل می‌شوند و مابقی بخش‌های اقتصادی، به ویژه بخش خدمات عمومی، تحت کنترل دولت هستند.

هدف از راه‌اندازی سیستم‌های اقتصادی ترکیبی، استفاده از بهترین قابلیت‌ها و ویژگی‌های سیستم‌های اقتصادی دستوری و بازار بوده است. با این حال، اکثر این سیستم‌ها در پیدا کردن تعادل درست بین اقتصاد دستوری و بازاری، مشکل دارند. در اکثر کشورهایی که مدعی اقتصاد ترکیبی هستند، این دولت‌ها هستند که کنترل بیشتری بر اقتصاد دارند و عملا، اقتصاد چنین جوامعی، چیزی شبیه به سیستم اقتصادی دستوری است.

سوالات پر تکرار در رابطه با اقتصاد و چرخه اقتصادی

۱- مدل سه بخشی اقتصاد کلان چیست؟

مدل سه بخشی اقتصاد کلان، نوعی مدل اقتصادی است که در آن، اقتصاد به سه بخش خانوارها، بنگاه‌های اقتصادی و دولت تقسیم‌بندی می‌شود. این سیستم اقتصادی، نوعی سیستم اقتصادی بسته است که با خارج ارتباط ندارد.

۲- نوسانات اقتصادی چیست؟

نوسانات اقتصادی نوعی چرخه اقتصادی است که کل بخش‌های اقتصاد را تحت تأثیر قرار می‌دهد و معمولا، چندین سال طول می‌کشد. نوسانات اقتصادی در نتیجه عدم تعادل بین عرضه و تقاضا ایجاد می‌شود و اگر کنترل نشود می‌تواند منجر به بحران اقتصادی شود.

۳- چرخه پول چیست؟

چرخه پول، مفهومی کاملا متفاوت از چرخه اقتصادی دارد. چرخه پول در واقع، جریان پول (سرمایه) از وام‌دهندگان به وام‌گیرندگان و در نهایت، بازگشت پول یا سرمایه به وام‌دهندگان است.

جمع بندی

اقتصاد همواره یکی از مهم‌ترین جنبه‌های زندگی بشر بوده است. آشنایی با اقتصاد و چرخه اقتصادی برای کسانی که می‌خواهند وارد بازار سرمایه و معامله‌گری شوند، ضرورت دارد. در این مقاله، برای شما توضیح دادیم که اقتصاد چیست و مراحله مختلف چرخه تجارت را به طور کمل شرح دادیم.

همانطور که گفتیم، اقتصاد، ماهیت چرخه‌ای دارد و هر چرخه اقتصادی از دو فاز انبساط و انقباض تشکیل می‌شود. فاز انبساط شامل مراحل رشد و اوج و فاز انقباض شامل مراحل اصلاح و کف است. پس از پایان هر چرخه، یک روند رشد دیگر شروع می‌شود و این چرخه تا زمانی که سیستم اقتصادی پابرجا باشد، ادامه پیدا می‌کند. به یاد داشته باشید که اقتصادهای سالم نیز اصلاح دارند ولی روند کلی آن‌ها، رو به رشد است. به طور کلی، سه مدل چرخه تجارت وجود دارد که شامل چرخه‌های فصلی، نوسانات اقتصادی و نوسانات ساختاری هستند.

همچنین، گفتیم که اقتصاد را می توان به اقتصاد خرد و اقتصاد کلان تقسیم‌بندی کرد. اقتصاد خرد شامل مطالعه تصمیمات اقتصادی افراد، خانوارها و شرکت‌ها است و اقتصاد کلان، تصمیمات اقتصادی دولت‌ها را مطالعه می‌کند.

در انتها چهار سیستم اقتصاد سنتی، اقتصاد دستوری، اقتصاد بازاری و اقتصاد ترکیبی را برای شما عزیزان توضیح دادیم. همانطور که دیدید، اکثر سیستم‌های اقتصادی در دنیای مدرن و کشورهای توسعه‌یافته از نوع ترکیبی هستند ولی همواره، نقش دولت‌ها در کنترل منابع و چرخه اقتصادی،