حجب یکی از موانع ارث است و انواع مختلفی دارد. همان گونه که در مقالات پیشین اشاره نمودیم، مبحث ارث از مباحث حقوقی مفصل است و قوانین خاص خودش را دارد. آشنایی با این مباحث بر هر فردی که به دنبال احقاق حقوق ارثی خود می باشد، ضروری است. لذا در ادامه مقالات حقوقی ارث برآن شدیم تا به بررسی انواع حجب بپردازیم.
از آنجا که در زمینه ارث مواردی برای رسیدن وراث به ارث وجود دارد، مواردی نیز برای منع شدن وراث از ارث موجود است. یکی از موانع ارث که باعث می شود شخص یا به طور کلی از موروث خود ارثی نبرد یا در صورتی هم که ارثی برد به طور جزئی باشد حجب ارث میباشد.
حجب ارث
در تعریف حجب ارث می توان اینگونه بیان کرد که شخصی که مستحق دریافت ارث است بر اساس حجب از ارث منع می شود. به عبارت دیگر می توانیم این گونه بیان کنیم که بعد از مشخص شدن متوفی و وراث و تعیین نسبت آنها با متوفی این سوال پیش می‌آید که آیا واقعاً همه آنها از نظرارث بردن در یک رده قرار دارند؟ آیا همه آنها به یک میزان ارث خواهند برد یا نه با یکدیگر تفاوت دارند؟
در واقع مبحث حجب جواب همه این سوال ها را می دهد، چرا که مبحث مهم حجب خود به تنهایی تعیین می کند که چه کسانی برای وارث بودن در اولویت قرار دارند و با تعیین اولویت افرادی که در رده‌های پایین‌تر قرار دارند ممکن است حذف شوند و در برخی از موارد به طور جزئی از ارث بهره‌مند گردند.
حاجب در حقوق یعنی چه ؟
معنی حاجب در حقوق : در علم حقوق شخصی که وارث را از ارث محروم میکند حاجب می‌نامند و فردی که محروم شده محجوب نامیده می شود.
اقسام حجب
حجب نیز مانند همه موارد حقوقی دیگر دارای انواع و اقسامی می باشد. در مورد اقسام حجب می توان اینگونه بیان کرد که در برخی از موارد فردی که وارث را از ارث بردن محروم میکند ممکن است مواردی را تحت عنوان ارث به وارث بدهد، اما حق مالکیت را از او بگیرد.
در بعضی از موارد نیز متوفی با دادن حق مالکیت مقدار ارثی که وارث طبق عرف باید ببرد را طبق خواسته خودش تغییر می دهد به گونه ای که وارث نداند که مقدار ارثی که نصیب او خواهد شد چقدراست.
به طور کلی اقسام حجب را می‌توان به دو نوع حجب حرمانی و حجب نقصانی تقسیم کرد.
۱. حجب حرمانی چیست ؟
در ساده ترین تعریف حجب حرمانی می‌توان اینگونه بیان کرد که در واقع متوفی شخصی که وارث است را به هر دلیلی می تواند از ارث بردن منع کند. به طور کلی از به فعلیت رسیدن وراثت شخص جلوگیری میکند. البته توجه به این نکته ضروری است که در این امر خود حاجب حضور دارد و خودش باعث این کار می شود. در واقع در حجب حرمانی هر شخصی که ارتباط نزدیک تری با میت داشته باشد مانع از ارث بردن شخصی که ارتباط دورتری بامیت دارد میشود، یعنی وارثانی که در درجه اول قراردارند وشامل پدروماد، فرزند، همسر میشوند مانع از ارث بردن طبقات پایین تر که شامل خواهر و برادر و خاله و عمو و… می شوند. برای مثال حذف شدن برادر زاده از لیست وراث به دلیل وجود خواهر و برادر متوفی.
۲.حجب نقصانی
در تعریفی ساده درمورد حجب نقصانی می‌توان گفت که در واقع به دلیل وجود یک شخص در میان ورثه اشخاص دیگر از مرتبه‌ای بالاتر که حق خوبی در ارث دارند به مرتبه‌ای پایین‌تر که حقشان کمتر میشود تنزل پیدا می کنند. برای مثال می‌توان گفت که پدر و مادر میت در حالت خوب و بالا از میت ارث خواهند برد. ولی اگر میت فرزندی داشته باشد فرزند او باعث می شود تا پدر و مادر میت کمتر از حالت عرف ارث ببرند.
محجوبین
محجوبین یا همان افرادی که از ارث یا به طور کلی یا بطور جزئی منع میشوند بر دو دسته هستند.
– محجوبین دسته اول
این دسته شامل افرادی می شود که ممکن است به طور کلی از ارث بردن به دلایلی مثل جزو طبقه های فرعی بودن، داشتن نسبت دور باحاجب و… از ارث به طور کامل منع و محروم میشوند.
– محجوبین دسته دوم
این گروه معمولاً به طور جزئی از ارث بهره می برند ومنع شدن آنها به طور کلی با درصد بسیار کمی صورت می گیرد که شامل پدر و مادر، فرزند، زوج و زوجه می شوند.
حجب از رد
اگر بعد از تقسیم کردن اموال بین وارثان مقداری از اموال اضافه آمد، در این صورت این مقدار از مال که اضافه آمده است حتما باید بین وارثان که تعیین شده است تقسیم شود. مگر اینکه وراث برای زمانی که اموال اضافه آمد محجوب شده باشند که در این صورت ارث به آنها تعلق نمیگیرد که اصطلاحا به آن( حجب از رد)می گویند.
برای مثال زوجه بیش از یک چهارم مال را مطلقا نمیتواند به ارث ببرد. زوج بیش از یک دوم را درصورت وجود وراث نسبی دیگر نمیتواند به ارث ببرد. مادر نمیتواند بیش تراز یک ششم نمیتواند ارث ببرد برخی موارد هم از حجب رد محروم میشود البته درصورتی که حاجب داشته باشد.
مثال های ذکرشده ، برای تکمیل توضیح حجب رد آمده است که در واقع به این معنی میباشد که افرادی که در بالا نام برده شده اند، هرچقدر هم اموال موروث زیاد باشد فقط همین اندازه میتوانند ارث ببرندو از اضافه ی اموال ارثی نخواهند برد.
در موارد منع ارث مخصوصا در بحث حجب به دلیل اهمیت حقوقی بالای آن توجه ویژه ای به موارد حجبی ارث میشود . چرا که دارای قوانین خاص و بسیار ریزبینانه میباشد، لذا فردی که خودش یا اطرافیانش به هردلیلی مورد حجب واقع شده اند به دلیل نداشتن اطلاعات کافی در این زمینه نمیتوانند به راحتی به سهم الارث خودشان دست پیداکنند. در بسیاری از موارد موجب ضایع شدن حقشان میشود بنابراین توصیه ی ما این است که درموارد حقوقی اینچنینی از فردی کار بلد و باتجربه کمک گرفته شود تا مراحل تقسیم و تعیین سهم الارث در مدت زمانی کوتاه و کاملا عادلانه انجام گیرد.
منبع : https://hamedamiri.com
