آموزش حسابداری ضمانت نامه بانکی به همراه کاربرد و شرایط صدور آن ؟

ضمانت نامه بانکی چیست؟

یکی از خدمات مهم بانک‌ها به مشتریان خود صدور و ارائه انواع ضمانت نامه ریالی بانکی است. بانک‌ها با این اقدام علاوه بر کسب سود، مبادلات اقتصادی را تسهیل و به رشد اقتصادی یک جامعه کمک می‌کنند.

از این رو، می‌توان انتظار داشت اغلب بانک‌ها توجه ویژه‌ای به این بخش داشته باشند و با توان افزوده ای، در این بخش ورود پیدا کنند تا بتوانند سهم مناسبی از بازار صدور ضمانت نامه را به خود اختصاص دهند.

تعریف ضمانت نامه بانکی

از این رو اهمیت ضمانت نامه و تعهداتش برای بانک به مانند تسهیلات پرداختی بسیار زیاد است و دقت در صدور ضمانت نامه و اعتبارسنجی مشتری از پیش نیاز‌های مهم صدور ضمانت نامه است.

نقطه شروع و تکیه گاه اصلی ضمانت نامه بانکی، درخواست و دستور مشتری بانک است که او را ضمانت خواه یا مضمون عنه گویند و مبنای آن قراردادی است که قبلاً بین ضمانت خواه و ذینفع ضمانت نامه منعقد شده است.

بانک با صدور ضمانتنامه بانکی تعهد می‌کند درصورتیکه متعهد (ضمانتخواه/ مضمون عنه) تعهدات پیش بینی شده موضوع ضمانتنامه را در مواعد معین نپردازد و یا اینکه از انجام صحیح و به موقع تعهدات خود به هر علت خودداری کند، به مجرد اعلام ذینفع (مضمون له و یا سازمانی که ضمانتنامه در قبال او صادر می‌شود) قبل از انقضای سررسید، وجه الضمان یا مبلغ قید شده در ضمانتنامه را در وجه ذینفع (مضمون له) بپردازد.

تعریف دیگری از ضمانت نامه بانکی

ضمانت‌نامه بانکی تعهدی است که بانک در قبال قرارداد متقاضی با کارفرما صادر و در صورت درخواست کارفرما به هر دلیل بانک وجه ضمانت‌نامه را بدون قید و شرط به کارفرما (ذینفع) پرداخت می‌نماید. بانک گردشگری با صدور ضمانت‌نامه بانکی تعهد می‌کند درصورتی‌که متعهد (ضمانت خواه) تعهدات پیش‌بینی‌شده موضوع ضمانت‌نامه را در مواعد معین نپردازد و یا اینکه از انجام صحیح و به‌موقع تعهدات خود به هر علت خودداری نماید، به‌مجرد اعلام ذینفع (شرکت یا سازمانی که ضمانت‌نامه در قبال او صادر می‌شود) قبل از انقضای سررسید، وجه‌الضمان یا مبلغ قیدشده در ضمانت‌نامه را در وجه ذینفع (مضمون له) بپردازد. ضمانت‌نامه‌های بانکی غیرقابل‌انتقال بوده و فقط توسط ذینفع مندرج در متن ضمانت‌نامه قابل‌استفاده است.

ضمانتنامه‌های بانکی غیرقابل انتقال بوده و فقط توسط ذینفع مندرج در متن ضمانتنامه قابل استفاده است.

مطالبه وجه ضمانت نامه بانکی

برای دریافت مبلغ آن، از نظر عرف بانکی ذینفع که نام و مشخصات او در متن ضمانت نامه قید گردیده شده است به بانک مراجعه می نماید و بانک های صادرکننده ضمانت نامه، نیز معمولاً و صرف نظر از نقش ذینفع در قرارداد مبلغ ضمانت نامه را پرداخت می کنند.

شرایط مطالبه وجه ضمانت نامه بانکی

ذینفع ضمانت نامه برای مطالبه وجه آن باید شروط مندرج در سند ضمانت نامه را رعایت کند و تمامی اسناد و مدارکی را که موجب مفادضمانت نامه، ارائه آنها جهت مطالبه ضرورت دارد نیز تهیه و ارائه کرده، تشریفات شکلی مقرر در ضمانت نامه را نیز رعایت کند.

این موضوع را بایستی لحاظ کرد که در مورد دعاوی حقوقی مربوط به ضمانت بانکی ضامن تعهد و مسئولیتی در مورد پیامدهای ناشی از تأخیر یا مفقود یا نقص یا سایر اشتباهاتی که در هنگام ارسال اسناد پیش می آید نخواهد داشت. مبلغ ضمانت نامه باید قبل از انقضای مدت مندرج در آن مطالبه شود و ضامن باید از اجابت درخواستی که خارج از مدت اعتبار ضمانت نامه ارائه شده باشد خودداری ورزد مگر اینکه با رعایت مقررات و تشریفات مربوط و پیش از انقضای مدت اعتبار آن بنا به تقاضای ذینفع توسط بانک تهدید شده باشد.

ضمانتنامه ارزی:

کلیه شرکت های بازرگانی (یا اشخاص حقیقی) می توانند از خدمات صدور انواع ضمانت نامه بانکی بهرمند شوند. صدور ضمانتنامه و ظهر نویسی از طرف بانک ها موکول به اخذ وثیقه از ضمانت خواه طبق ضوابط بانک می باشد.
ضمانت نامه های ارزی به طور معمول درمورد قراردادهای ارزی، خرید کالا و یا خدمات از شرکت ها و مشتریان خارجی مصداق داشته و بانک یا مؤسسه مالی و اعتباری با تضمین متقابل بانک های معتبر خارجی نسبت به صدور ضمانت نامه بانکی به نفع شرکت های ایرانی (خریداران و کارفرمایان) اقدام می نماید.

اجزاء و ارکان تشکیل دهنده ضمانت نامه بانکی:

۱- ضمانت‌ خواه: شخص حقیقی یا حقوقی که بانک تعهدات او را ضمانت می‌کند
۲- ذینفع: شخص حقیقی یا حقوقی که ضمانت‌نامه به نفع او صادر می‌گردد
۳- ضامن (بانک): تضمین‌کننده ضمانت‌ خواه
۴- وجه الضمان: مبلغ ضمانت‌نامه
۵- سررسید: تاریخ انقضای اعتبار ضمانت‌ نامه که بایستی در متن ضمانت‌نامه درج شود
۶- موضوع ضمانت‌نامه: پرداخت وجهی معین که مورد ضمانت بانک قرار گرفته است

انواع ضمانت نامه بانکی

۱. ضمانت نامه‌های مناقصه یا مزایده

یکی از انواع ضمانت نامه‌های بانکی، ضمانت نامه‌های مناقصه یا مزایده است. سازمان‌ها و مؤسسات دولتی برای خریدوفروش کالا‌های خود به برگزاری مناقصه و مزایده می‌پردازند.

هر کدام از شرکت‌کنندگان در مناقصه یا مزایده به‌همراه پیشنهاد خود برای خرید یا فروش ضمانت نامه‌ای به نهاد برگزارکننده‌ مناقصه ارائه می‌کند تا درصورت برنده‌شدن در مناقصه یا مزایده و انصراف از آن، ذینفع ضمانت نامه بتواند از آن استفاده کند.

۲. ضمانت نامه ریالی تعهد پرداخت

این ضمانت نامه‌ها به‌منظور انجام قبول پرداخت دیونی در سررسید معین ازطرف بانک صادر می‌شوند.

۳. ضمانت نامه گمرکی

وقتی کالایی وارد می‌شود، درصورتی‌که واردکننده نتواند حقوق گمرکی را نقدی پرداخت کند، ضمانتنامه‌هایی را با سررسید‌های معین نزد گمرک می‌سپارد و اگر نتواند در سرسید‌های معین مبالغ ضمانت نامه را پرداخت کند، مشمول جریمه‌ تأخیر تأدیه می‌شود.

۴. ضمانت نامه‌های پیمان

اغلبِ مواردِ استفاده از ضمانت نامه‌ها وقتی است که دولت به‌عنوان کارفرما اجرای پروژه‌های عمرانی و تولیدی را به‌عهده پیمانکاران می‌گذارد.

در سال‌های اخیر، برای انعقاد قرارداد‌هایی این‌چنینی که پیچیده و طولانی‌اند، شرایطی به‌صورت پیش‌فرض گذاشته شده که قواعدی همه‌جانبه را مقرر کرده‌اند که شرایط عمومی پیمان نامیده می‌شوند.

۵. ضمانت نامه حسن انجام تعهد

این نوع ضمانت نامه صادر می‌شود تا حسن انجام تعهدات و انجام تعهدات در موعد مقرر را ضمانت کند. این ضمانت نامه غالبا برای حسن انجام تعهدات ناشی از امضا پیمان اخذ می‌شود.

۶. ضمانت نامه پیش پرداخت

پس از امضای پیمان و قبول شرایط آن توسط پیمانکار، کارفرما جهت تجهیز کارگاه یا تکمیل لوازم موردنیاز جهت عملیات درصدی از مبلغ مقررشده میان طرفین را به پیمانکار پرداخت می‌کند و درمقابل ضمانت نامه‌ای با همین عنوان از پیمانکار می‌گیرد.

با گذشت زمان و انجام تعهدات از سوی پیمانکار مبلغ این ضمانت نامه به‌تدریج کاهش می‌یابد.

۷. ضمانت نامه استرداد کسور وجه الضمان

کارفرما برای تضمین حسن انجام کار، مبالغی را از پیمانکار دریافت می‌کند.

این مبلغ ده درصد از صورت‌وضعیت‌های پیمانکار است. این مبالغ در حسابی نزد کارفرما نگهداری می‌شود.

۸. ضمانت نامه ریالی حسن انجام کار

پس از پایان عملیات و انجام پروژه، کارفرما از پیمانکار ضمانت نامه‌ای می‌گیرد که صحت انجام عملیات و سلامت اجرای پروژه را تضمین می‌کند.

این ضمانت نامه، ضمانت نامه حسن انجام کار نامیده می‌شود.

 ۹. ضمانتنامه ترخیص کالا :

برای ورود موقت کالا و یا ماشین آلات به کشور ( جهت نمایشگاههای تجاری و غیره ) با تودیع ۳-۳-۷-۱- ضمانتنامه ای معتبر معادل مبلغ سود بازرگانی و عوارض گمرکی، کالای مزبور بدون پرداخت وجهی برای مدت مورد قبولی وارد کشور می شود.

۱۰. ضمانتنامه ترانزیت کالا :

به منظور ترانزیت کالا از مرز گمرکی، متناسب با سود و عوارض گمرکی صادر می شود.

۱۱. ضمانتنامه پاساوان کالا :

به لحاظ عدم امکان نگهداری کالا در گمرک ( به دلیل فاسد شدن کالا و یا سایر مشکلات ) متناسب با سود وعوارض گمرکی جهت ترخیص کالا  اینگونه ضمانتنامه صادر می شود.

۱۲. ضمانتنامه شخص ثالث:

در مواردی که متقاضی ضامن شخص دیگری می شود، این ضمانتنامه صادر می گردد.

۱۳.  ضمانتنامه خاص:

شامل انواع ضمانتنامه های دیگر از قبیل: (ضمانت‌نامه نظام وظیفه – ضمانت‌نامه دادگستری – ضمانت‌نامه متفرقه)

شرایط صدور ضمانت نامه بانکی

ضمانت نامه بانکی برای چه کسانی مناسب است؟

• درصورتی‌که تمایل به شرکت در مناقصه یکی از ترجمان‌های دولتی و غیردولتی برای اخذ پروژه‌های آن‌ها دارید. (ضمانت‌نامه شرکت در مناقصه و مزایده)
• درصورتی‌که جهت انجام کار یا اجرای پروژه‌ای که در دست دارید از طرف کارفرما ملزم به ارائه ضمانت‌نامه حسن انجام کار هستید. (ضمانت‌نامه حسن انجام کار یا حسن اجرای تعهدات)
• درصورتی‌که برای انجام معامله یا تعهد کاری مشخص نیاز به ضمانت‌نامه‌ای دارید تا به‌موجب آن علاوه بر کسب اطمینان طرف دیگر معامله برای پرداخت، حاشیه امنی را برای انجام تعهدات طرف مقابل برای خود نیز تأمین نمایید (ضمانت‌نامه تعهد پرداخت)
• درصورتی‌که به‌عنوان کارفرما متعهد به تأمین مبلغی از قرارداد به‌عنوان پیش‌پرداخت هستید. (ضمانت‌نامه پیش‌پرداخت)
• درصورتی‌که پروژه‌ای را به‌صورت پیمانی در دست گرفته‌اید و در فاصله تحویل موقت تا تحویل قطعی می‌خواهید کسور وجه‌الضمان را از کارفرما دریافت کنید (ضمانت‌نامه استرداد کسور وجه‌الضمان)
• چنانچه کالای خود را وارد نموده‌اید و در مرحله ترخیص کالا از گمرک هستید و لازم است ضمانت‌نامه گمرکی را که از طرف بانک صادرشده است در اختیار گمرکات کشور قرار دهید و کالای خود را ترخیص نمایید (ضمانت‌نامه گمرکی)
• برای خروج از کشور نیاز به ضمانت‌نامه برای سازمان نظام‌وظیفه دارید.(ضمانت نامه بانکی خروج از کشور)

وثایق لازم برای صدور ضمانت‌نامه چیست؟

• وثایق لازم برای صدور ضمانت‌نامه یکی و یا ترکیبی از انواع زیر خواهد بود:
• وثایق نقدی (انواع سپرده‌ها اعم از قرض‌الحسنه، سرمایه‌گذاری)
• اوراق مشارکت منتشره با تضمین دولت یا بانک مرکزی ج.ا.ا.
• اوراق گواهی سپرده عام یا خاص منتشره توسط بانک‌ها با مجوز بانک مرکزی ج.ا.ا.
• تضمینات صادره توسط بانک‌های معتبر داخلی یا خارجی به نفع بانک
• املاک مسکونی واقع در تهران، مراکز استان‌ها و شهرستان‌های بزرگ
• املاک مسکونی واقع در سایر شهرها با جمعیت کمتر از دویست هزار نفر
• املاک اداری، تجاری، صنعتی، کشاورزی و …
• سفته تضمینی با ظهر نویسی ضامن/ ضامنین معتبر
• چک تضمینی

سپرده نقدی و کارمزد صدور ضمانت‌نامه چقدر است؟

بابت صدور ضمانت‌نامه شرکت در مناقصه و مزایده حداقل ۲% ، ضمانت‌نامه گمرکی حداقل ۲۰% و سایر ضمانت‌نامه‌ها حداقل ۱۰ درصد وجه ضمانت‌نامه به‌عنوان سپرده نقدی اخذ می گردد. کارمزد ضمانت‌نامه مطابق با ضوابط بانک مرکزی و حداقل ۲۱۲٫۰۰۰ ریال است.

ضمانت نامه‌های بانکی گرچه بر پایه‌ عقد ضمان و پذیرش پرداخت بدهی بدهکار استوارند، اما درواقع اسنادی هستند که پشتوانه‌ مالی آن‌ها را متقاضی ضمانت نامه تأمین می‌کند.

آموزش ثبت سند های حسابداری ضمانت نامه های بانکی