به گزارش معاونت فرهنگی قوه قضاییه، همانطور که می دانیم یکی از شرایط درستی و صحت هر معامله ای از جمله معامله مسکن و زمین وجود رضا و قصد از سوی طرفین معامله است. در معاملات مذکور بعضی اوقات طرفین از اینجهت ناراضی اند که ناگزیر به انجام معامله بودند و انتظار دارند تا با مراجعه به دستگاه قضایی خواسته شان بر ابطال معامله یا فسخ آن پذیرفته شود.
پرسش: معامله اکراهی چیست؟
پاسخ: اگر شخصی تحت تأثیر تهدید موثر و غیر مجاز پای عقدی نشسته و آن را امضاء کند آن معامله بی اعتبار (نه باطل) خواهد بود. به این تهدید در قانون مدنی اکراه گفته می شود و به کسی که تهدید شده و معامله را انجام دهد، مکره و شخصی که دیگری را تهدید می کند اکراه کننده اطلاق می شود. در این خصوص ماده ۲۰۲ قانون مدنی چنین می گوید: اکراه به اعمالی حاصل می شود که موثر در هر شخصی با شعوری بوده و او را نسبت به جان یا مال یا آبروی خود تهدید کند به نحوی که عادتاً قابل تحمل نباشد. البته در مورد اعمال اکراه آمیز، سن و شخصیت و اخلاق و مرد یا زن بودن شخص نیز باید در نظر گرفته شود.
اگر تهدید و اکراه به درجه ای باشد که قدرت تصمیم گیری را از فرد سلب نماید در این حالت دیگر نمی توان گفت که معامله بی اعتبار است، بلکه این معامله به لحاظ فقدان قصد باطل خواهد بود زیرا مالک اراده ای برای انجام معامله ندارد مانند حالتی که کسی با اسلحه دیگری را به امضای سند معامله ای وادار کند. اما اگر فردی دیگری را تهدید کند که اگر خانه ات را به من نفروشی تو یا فرزندانت را در یک فرصت مناسب با اتومبیل خواهم کشت که در این حالت انجام این معامله به لحاظ نداشتن رضا باطل نیست، ولی غیر نافذ و نتیجتاً غیر معتبر می باشد.
پرسش: چه فرقی بین عدم اعتبار (عدم نفوذ) و بطلان یک معامله وجود دارد؟
پاسخ: هنگامی که از بطلان یک معامله صحبت می کنیم اصولاً آن معامله از ابتداء بوجود نمی آید و درست مانند حالتی است که خریدار و فروشنده قبل از انجام معامله داشتند ولی هنگامی که معامله ای غیر نافذ یا بی اعتبار اعلام می شود در این حالت با از بین رفتن مانع و تحقق رضایت، معامله شکل می گیرد. لذا اگر در معامله فروشنده با تهدید آن را انجام داده باشد این معامله بی اعتبار است ولی اگر بعداً رضایت خود را اعلام کند آن معامله از زمان انعقاد اولیه شکل گرفته و دارای اعتبار می شود. فرض کنیم آقای “الف” آپارتمان آقای “ج” را به آقای “س” درتاریخ ۱۳۸۵/۰۵/۰۱ می فروشد و آقای “ج” درسال ۱۳۸۶ به انجام این معامله راضی می شود در این حالت آقای “س” از تاریخ ۱۳۸۵/۰۵/۰۱ مالک آپارتمان می شود. بنابراین چنانچه آن را به اجاره داده باشد منافع این مدت نیز به او تعلق می گیرد و یا اگر به قیمت خانه افزوده شود این افزایش به او تعلق دارد ولی هنگامی که معامله باطل باشد آن معامله از روز انعقاد فاقد اثر است.
پرسش: چه تهدیداتی موجب بی اعتباری معامله می شود؟
پاسخ: تهدید هنگامی موجب بی اعتباری معامله می شود که در شخص با شعور مؤثر بوده و او را نسبت به جان یا مال یا آبروی خود یا خانواده اش تهدید کند بنحوی که این تهدید عادتاً قابل تحمل نباشد. در مورد تهدید باید دانست که دادگاه سن، شخصیت، اخلاق، مرد یا زن بودن شخص تهدید شونده و تهدید کننده را در نظر می گیرد. چه بسا تهدیدی نسبت به یک فرد جوان موثر نباشد ولی نسبت به یک پیر زن موثر باشد. همچنین برای اینکه اکراه و تهدید محقق شود لازم است که تهدید در شخص تهدید شونده نیز موثر باشد. و اگر تهدید شونده بداند که تهدید کننده نمی تواند تهدیدش را اجرا کند یا خودش قادر به دفع آن است، آن شخص مکره محسوب نخواهد شد.
پرسش: معامله اکراهی چیست؟
پاسخ: اگر شخصی تحت تأثیر تهدید موثر و غیر مجاز پای عقدی نشسته و آن را امضاء کند آن معامله بی اعتبار (نه باطل) خواهد بود. به این تهدید در قانون مدنی اکراه گفته می شود و به کسی که تهدید شده و معامله را انجام دهد، مکره و شخصی که دیگری را تهدید می کند اکراه کننده اطلاق می شود. در این خصوص ماده ۲۰۲ قانون مدنی چنین می گوید: اکراه به اعمالی حاصل می شود که موثر در هر شخصی با شعوری بوده و او را نسبت به جان یا مال یا آبروی خود تهدید کند به نحوی که عادتاً قابل تحمل نباشد. البته در مورد اعمال اکراه آمیز، سن و شخصیت و اخلاق و مرد یا زن بودن شخص نیز باید در نظر گرفته شود.
اگر تهدید و اکراه به درجه ای باشد که قدرت تصمیم گیری را از فرد سلب نماید در این حالت دیگر نمی توان گفت که معامله بی اعتبار است، بلکه این معامله به لحاظ فقدان قصد باطل خواهد بود زیرا مالک اراده ای برای انجام معامله ندارد مانند حالتی که کسی با اسلحه دیگری را به امضای سند معامله ای وادار کند. اما اگر فردی دیگری را تهدید کند که اگر خانه ات را به من نفروشی تو یا فرزندانت را در یک فرصت مناسب با اتومبیل خواهم کشت که در این حالت انجام این معامله به لحاظ نداشتن رضا باطل نیست، ولی غیر نافذ و نتیجتاً غیر معتبر می باشد.
پرسش: چه فرقی بین عدم اعتبار (عدم نفوذ) و بطلان یک معامله وجود دارد؟
پاسخ: هنگامی که از بطلان یک معامله صحبت می کنیم اصولاً آن معامله از ابتداء بوجود نمی آید و درست مانند حالتی است که خریدار و فروشنده قبل از انجام معامله داشتند ولی هنگامی که معامله ای غیر نافذ یا بی اعتبار اعلام می شود در این حالت با از بین رفتن مانع و تحقق رضایت، معامله شکل می گیرد. لذا اگر در معامله فروشنده با تهدید آن را انجام داده باشد این معامله بی اعتبار است ولی اگر بعداً رضایت خود را اعلام کند آن معامله از زمان انعقاد اولیه شکل گرفته و دارای اعتبار می شود. فرض کنیم آقای “الف” آپارتمان آقای “ج” را به آقای “س” درتاریخ ۱۳۸۵/۰۵/۰۱ می فروشد و آقای “ج” درسال ۱۳۸۶ به انجام این معامله راضی می شود در این حالت آقای “س” از تاریخ ۱۳۸۵/۰۵/۰۱ مالک آپارتمان می شود. بنابراین چنانچه آن را به اجاره داده باشد منافع این مدت نیز به او تعلق می گیرد و یا اگر به قیمت خانه افزوده شود این افزایش به او تعلق دارد ولی هنگامی که معامله باطل باشد آن معامله از روز انعقاد فاقد اثر است.
پرسش: چه تهدیداتی موجب بی اعتباری معامله می شود؟
پاسخ: تهدید هنگامی موجب بی اعتباری معامله می شود که در شخص با شعور مؤثر بوده و او را نسبت به جان یا مال یا آبروی خود یا خانواده اش تهدید کند بنحوی که این تهدید عادتاً قابل تحمل نباشد. در مورد تهدید باید دانست که دادگاه سن، شخصیت، اخلاق، مرد یا زن بودن شخص تهدید شونده و تهدید کننده را در نظر می گیرد. چه بسا تهدیدی نسبت به یک فرد جوان موثر نباشد ولی نسبت به یک پیر زن موثر باشد. همچنین برای اینکه اکراه و تهدید محقق شود لازم است که تهدید در شخص تهدید شونده نیز موثر باشد. و اگر تهدید شونده بداند که تهدید کننده نمی تواند تهدیدش را اجرا کند یا خودش قادر به دفع آن است، آن شخص مکره محسوب نخواهد شد.
منبع : http://www.farhangionline.ir/article/3922
