بر اساس گزارشهای بانک مرکزی، از سال گذشته تاکنون، تورم اقلام خوراکی، دورقمی بوده است:
گرانی، مهمان ناخوانده سفره مردم.
وقایعاتفاقیه: بازار اقلام خوراکی باز هم وارد مسیر افزایش قیمتها شده است. کاهش قدرت خرید اقشار آسیبپذیر جامعه در کنار بالارفتن هزینههای تولید، دستبهدست هم دادهاند تا گرانی، بازهم شریک سفره دهکهای درآمدی متوسط و سطح پایین جامعه باشد. اگرچه دولت یازدهم با رساندن نرخ تورم به زیر ۱۰ درصد با هر سیاست اقتصادیای که در توان داشت، سعی کرد تورم را از در اقتصاد ایران بیرون بیندازد اما گرانی، گاهی راه خودش را از پنجره به داخل باز میکند. در روزهای گذشته، این اتفاق بیشتر در حوزه کالاهایی از جمله لبنیات و گوشت قرمز افتاده است. آنطور که دستاندرکاران بازار میگویند؛ ضعف صنعت ایران در بستهبندی بسیاری از مواد غذایی باعث شده تا هزینه گزافی برای بستهبندی بر دوش تولید، تحمیل شود که تولیدکنندگان بهناچار این هزینه را از مصرفکننده دریافت میکنند؛ این دستاندرکاران همچنین میگویند: باید به این نکته بسیار مهم هم توجه کرد که واردات و قاچاق مواد غذایی خارجی هم آسیب شدیدی به قیمتها وارد کرده و تولیدکنندگان داخلی را در رقابتی نابرابر با کالاهای وارداتی و قاچاق خارجی قرار داده است. اگرچه این تحلیلها دردی از سفره اقشاری که هرسال کوچکتر از سال قبل میشوند، دوا نمیکنند. مردم، تورم کالاهای اساسی را احساس میکنند هرچند به اثرگذاری سیاستهای اقتصادی دولت یازدهم بر معیشتشان هم امید بستهاند.
گزارش بانک مرکزی از تورم کالاهای اساسی
وضعیت بازار بهگونهای پیش میرود که حتی آمارهای رسمی هم بهنوعی، تورم زیرپوستی کالاهای اساسی و اقلام خوراکی در کشور را در یک سال گذشته تاکنون تأیید میکنند زیرا در این مدت، برخی اقلام مصرفی در کشور چندینبار با افزایش قیمت مواجه شدند. بانک مرکزی هم در آخرین گزارش خود، این گرانی را تأیید کرده است؛ در جدیدترین گزارش بانک مرکزی، آمارهای آن میگوید: از یکسال گذشته تاکنون، کالاهای پرمصرف خوراکی، جمعا تورمی بالای ۵۰ درصد را تجربه کرده است. با استناد به گزارش بانک مرکزی، شاخص بهای کالاها و خدمات مصرفی در مناطق شهری ایران در آذر سال جاری به عدد ۲۵۹,۹ درصد رسید که نسبت به ماه قبل، ۱,۴ درصد افزایش را نشان میدهد.
گرانی ۲۵ درصدی برنج ایرانی در یکسال گذشته
همچنین گزارشهای منتشرشده از سوی شورای اقتصاد، حاکی از افزایش قیمت ۲۵ درصدی برنج ایرانی در هفتماهه سال جاری، گرانشدن ۷,۵ درصدی قیمت برنج خارجی در چندماه گذشته، افزایش فشار بر مصرفکنندگان و بالارفتن میزان توزیع ذخایر استراتژیک برنج کشور است. بر این اساس، گزارش امور بازرگانی شورای اقتصاد، حکایت از افزایش ۲۵ درصدی قیمت برنج طارم ایرانی در هفت ماه نخست سال جاری در مقایسه با سال گذاشته دارد. در این گزارش، اشاره شده که قیمت برنج طارم درجهیک در هفت ماهه ابتدایی سال جاری، ۱۰ هزار و ۸۴۳ تومان و در هفتم آذر سال جاری به ۱۱ هزار و ۵۷۱ تومان رسیده است؛ درحالیکه نرخ این محصول در مدت مشابه سال گذشته (سال ۹۴)، هشت هزار و ۶۸۴ و در سال ۹۳، هفت هزار و ۷۴۲ تومان بوده است.
افزایش توزیع استراتژیک برنج کشور
در این گزارش به «افزایش هفت و نیم درصدی قیمت برنج خارجی در چند ماه اخیر نیز با توجه به ممنوعیت واردات در فصل برداشت برنج داخلی» و «افزایش توزیع ذخایر استراتژیک برنج کشور» نیز اشاره شده است. این گزارش میافزاید که نرخ هر کیلوگرم برنج هندی درجهیک، چهار هزار و ۹۱۳ تومان و برنج پاکستانی درجهیک، پنج هزار و ۸۴۴ تومان است؛ درحالیکه نرخ این محصولات در سال گذشته بهترتیب چهار هزار و ۸۲۱ تومان و پنج هزار و ۶۵۰ تومان بوده است. در گزارش امور بازرگانی و مالی شورای اقتصاد اشاره شده که این وضعیت، سبب برخی نگرانیها درباره «افزایش فشار به مصرفکنندگان» و «افزایش عرضه ذخایر برنج به بازار از سوی شرکت بازرگانی دولتی» شده است. این گزارش میافزاید که «مباحث مطرحشده درباره وضعیت سلامت و کیفیت برنج خارجی، یکی از دلایل عمده افزایش تقاضای برخی انواع داخلی اعلامشده است.» قیمت برنج پرمحصول داخلی (عمدهفروشی) درحالحاضر، چهار هزار و ۵۰۰ تومان تا ۶ هزار تومان است.
افزایش قیمت گوشت قرمز هم از چندروز گذشته تاکنون با حاشیههای بسیاری همراه بوده است، تا جایی که برخی اخبار، حکایت از تحریم خرید گوشت قرمز از سوی برخی مصرفکنندگان داشت. به همین دلیل، دولت اعلام کرد برای تنظیم بازار، گوشت دولتی تازه به بازار عرضه خواهد شد. گزارشهای میدانی از بازار، حاکی است در این روزها، قیمت هر کیلو گوشت گوسفندی به ۳۹ هزار تومان هم رسید. هرچند دیروز برخی اخبار، حکایت از آن داشت که قیمت این فرآورده در بازار به کیلویی ۲۸ هزار تومان هم خواهد رسید. این خبر را رئیس شورای تأمینکنندگان دام زنده کشور اعلام کرده و گفته بود: «با آغاز عرضه گوشت گوسفند، پیشبینی میشود قیمت هر کیلو گوشت گوسفند به ۲۸ هزار تومان کاهش پیدا کند.» براساس این گزارش، منصور پوریان با اشاره به اینکه دام زنده بهصورت انبوه در دامداریها وجود دارد و هیچ کمبودی دراینزمینه وجود ندارد، اظهار کرد: «قیمت هر کیلو گوشت بره زنده، ۱۳ هزار تومان و هر کیلو گوشت میش زنده نیز ۱۰ هزار تومان است و در این بخش، هیچگونه افزایش قیمتی وجود ندارد» به گفته او، «دام زنده بهصورت انبوه در مکانهای عرضه دام وجود دارد و هیچ محدودیتی در عرضه دام نیست.» رئیس شورای تأمینکنندگان دام زنده کشور، همچنین از کاهش صادرات دام زنده خبر داد و افزود: در فصل سرد، تقاضا در بازار کاهش مییابد؛ بنابراین صادرات دام زنده نیز روند نزولی دارد. پوریان گفت: در پنج ماه اخیر فقط در حدود ۳۰ هزار رأس دام زنده صادر شده است و پیشبینی میشود روند نزولی صادرات تا پایان فصل بهار ادامه یابد. او گرانبودن قیمت دام زنده را از دیگر علل کاهش صادرات دانست و افزود: قیمت هر بره زنده ایران در بازار صادراتی، ۱۴۵ دلار است درحالیکه کشورهای رقیب با قیمت هر کیلو ۹۰ دلار صادر میکنند.
سرپیچی بازار لبنیات از قیمتهای مصوب
در همین حال، اخبار جستهوگریختهای هم از گرانی مواد لبنی در بازار به گوش میرسد. گرانیای که بیشتر بهدلیل سرپیچی برخی تولیدکنندگان از قیمتهای مصوب اتفاق میافتد. بااینحال، قیمت کره در بازار رو به گرانی گذاشته است؛ همچنین شیر استریل هم بهدلیل بستهبندی خارجی آن، گرانتر از حد انتظار در بازار عرضه میشود. رضا باکری، رئیس انجمن صنایع لبنی دراینباره به «وقایعاتفاقیه» میگوید: «اعتقاد ندارم که قیمتها در بازار لبنیات، گران شده است، مگر اینکه مردم یا بازرسان، خلاف این نظر را داشته باشند.» باکری میگوید: «قبول دارم که قیمت کره بهدلیل وارداتیبودن مواد اولیه آن، مدتی است در بازار، گران فروخته میشود، آنهم با نوسانات قیمت دلار دچار التهاب میشود اما نمیپذیرم که لبنیات، گرانتر از قیمتهای مصوب آن فروخته میشود.» باکری در ادامه، نگاهی هم به مشکلات تولیدکنندگان محصولات لبنی در کشور دارد و میگوید: «از زمان اجرای هدفمندی یارانهها، قدرت خرید بسیاری از اقشار آسیبپذیر جامعه نصف شد؛ بهاینترتیب هم درآمد مردم، اجازه نداد در این سالها آنطور که باید و شاید، هزینه برای اقلام خوراکی و محصولات لبنی انجام شود. از سوی دیگر، در حدود ۳۰۰ تا ۴۰۰ کارخانه تولیدکننده محصولات لبنی بهدلیل مشکلات متعدد اقتصادی با ۳۵ درصد از ظرفیت اسمی خود مشغول به فعالیت هستند؛ یعنی هم هزینه تولیدشان بالاست، هم تقاضای خرید از سوی بازار ندارند و هم رو به ورشکستگی هستند.» باکری معتقد است: «در این شرایط، افزایش چنددرصدی قیمت محصولات لبنی، کمک به تولیدکننده است و جای نگرانی ندارد.»
پرتقال جنوب، کیلویی ۱۱ هزار و نارنگی بندرعباس، ۱۴ هزار تومان
سرمای آذر، سایه خود را بر بازار میوه پهن کرده است؛ بازاری که هر چه میگذرد، بیشتر زیر سایه گرانیای میرود که سرمای ناگهانی آذر به بازار تحمیل کرد و حالا قیمت هر کیلو پرتقال جنوب را تا ۱۱ هزار تومان بالا برده است. فعالان بازار میگویند، سرما مرکبات شمال را تلخ و یخزده کرد و قیمت آنها را بهشدت کاهش داد؛ این اتفاق، بازار را به سمت پرتقال و مرکبات جنوب متمایل کرد و حالا قیمت مرکبات جنوب بهشدت در بازار در حال افزایش است. به گفته رئیس اتحادیه میوه و سبزی در روزهای اخیر، پرتقال جنوب حدود ۲۵ درصد گران شده است. مهاجران میگوید: «هماکنون قیمت هرکیلوگرم پرتقال ناول کوهستان هشت هزار و ۵۰۰ تومان، والنسیا چهار هزار و ۵۰۰ تومان و پرتقال رسمی دو هزار و ۵۰۰ تومان است.»
او قیمت هرکیلوگرم نارنگی بندرعباس را بین ۶ تا ۱۴ هزار تومان اعلام میکند و میگوید: «قیمت هر کیلوگرم ازگیل هشت هزار تومان، گوجهفرنگی بوتهای نیز بین ۴۰۰ تا دو هزار تومان و گوجهفرنگی گلخانهای سه هزار تومان است.»
دراینمیان، باوجود سرمایی که باغات شمال را با خود برده و کام طرفداران مرکبات شمال را تلخ کرده است، این سرمازدگی، بازار شب عید را هم نشانه گرفته و به نظر میرسد امسال، گرانی مرکبات شب عید را هم زیر سایه خود خواهد داشت. به گفته معاون بازرگانی وزارت جهاد کشاورزی، خرید تضمینی پرتقال شب عید امسال با کمی تأخیر آغاز شده و دلیل گرانی پرتقال جنوب، سرمازدگی پرتقالهای شمال است که تقاضا را تغییر داد.
علیاکبر مهرفرد با اشاره به اینکه مردم اکنون نسبت به کیفیت پرتقالهای استانهای شمالی اطمینانخاطر داشته باشند، به فارس گفته است: «پرتقالهای یخزده با کمک سازمان تعاون روستایی از رده خارج شده و بههمیندلیل درحالحاضر پرتقالهای موجود، کیفیت خوبی برای مصرف دارند.»
او درباره اینکه در دو هفته اخیر، قیمت پرتقال جنوب تا ۱۱ هزار تومان در هر کیلو هم رسید و دلیل این امر چیست، گفته است: «پس از سرمازدگی پرتقال استانهای شمالی و تلخشدن برخی پرتقالهای این استانها، تقاضا به سمت پرتقال جنوب رفت، علاوهبراینکه فصل برداشت پرتقال جنوب هنوز آغاز نشده و برداشت در حد نوبرانه است.»