قدم‌به‌قدم تا رفع خشونت علیه زنان.
هر روز آمارهایی تازه درباره میزان خشونت‌های مختلف علیه زنان منتشر می‌شود؛ آمارهایی که نشان می‌دهد در برخی زمینه‌ها، پیشرفت‌های ناچیزی رخ داده و در دیگر زمینه‌ها اوضاع حتی بدتر هم شده است. یکی از اصلی‌ترین وظایف نهادهایی همچون معاونت امور زنان و خانواده ریاست‌جمهوری، مقابله با این پدیده در جامعه از طریق سیاست‌گذاری‌های مناسب است که یکی از این اقدامات را می‌توان تدوین لایحه تأمین امنیت زنان دانست. دیروز همایشی با عنوان «رفع خشونت علیه زنان» در دانشگاه شهید بهشتی تهران برگزار شد که چهره‌های زیادی ازجمله شهیندخت مولاوردی، معاون زنان و خانواده رئیس‌جمهوری، در آن حضور داشتند و در بخشی از این همایش به وضعیت این لایحه پرداخته شد. مولاوردی در این همایش با اشاره به اینکه تأمین امنیت زنان در برابر خشونت، مورد تأکید قرآن کریم و همچنین اسناد بالادستی کشور است، گفت: «این لایحه در دولت دهم ارائه شد اما بخش قضایی آن مورد ایراد کمیسیون لوایح قرار گرفت و از دستور کار خارج شد که با پیگیری قوه‌قضائیه و برگزاری جلسات مکرر از سوی دولت، ۱۰ ماده قضایی این لایحه به قوه‌قضائیه سپرده شد اما پس از منفک‌کردن بخش قضایی متوجه شدیم، بخش باقی‌مانده از لایحه تأمین امنیت زنان در برابر خشونت که در دستور کار دستگاه‌ها قرار دارد، هماهنگ نیست و پیشنهاد راه‌اندازی مرجع ملی صیانت از زنان در برابر خشونت ارائه و همزمان، پیش‌نویس سند امنیت اجتماعی زنان و کودکان به کمیسیون لوایح پیشنهاد شد.»
مولاوردی با بیان اینکه کمیسیون لوایح معتقد بود لایحه تأمین امنیت زنان در برابر خشونت باید با سند امنیت اجتماعی زنان و کودکان ادغام شود، گفت: «پس از برگزاری جلسات با سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی به این نتیجه رسیدیم که امکان ادغام لایحه تأمین امنیت زنان در برابر خشونت و سند امنیت اجتماعی زنان و کودکان وجود ندارد؛ بنابراین با انجام اقدامات کارشناسی، لایحه تأمین امنیت زنان در برابر خشونت را بازبینی کردیم که درحال‌حاضر، این لایحه به مراحل پایانی خود رسیده است و بخش مدنی آن تقویت شده و با توجه به رویکرد دولت بازنگری می‌شود. همچنین سند پشتیبان لایحه تأمین امنیت زنان در برابر خشونت نیز آماده شده که در این راه، ۲۵۰ مقاله و ۵۰ پایان‌نامه فارسی مورد بررسی قرار گرفته است. در لایحه تأمین امنیت زنان در برابر خشونت، پیشنهاد راه‌اندازی کمیته تأمین امنیت زنان و ایجاد صندوق حمایت از زنان بزه‌دیده ارائه شده و می‌توان گفت که لایحه تأمین امنیت زنان در برابر خشونت، یک لایحه جامع است.» معاون رئیس‌جمهوری با بیان اینکه تغییر در وضع موجود فقط با چند ماده قانونی انجام نمی‌شود، گفت: «باید به موازات تغییر قانون، پیش‌بینی‌های پیشگیرانه و حفاظت از خشونت‌دیدگان را مدنظر قرار دهیم که این موارد می‌تواند شامل راه‌اندازی خانه‌های امن و خط تلفنی بحران شود.» او با اشاره به انعقاد تفاهم با معاونت اجتماعی و پیشگیری از جرم قوه‌قضائیه گفت: «همچنین تفاهمنامه‌هایی با کانون وکلای دادگستری مرکز و کمیسیون حقوق بشر اسلامی امضا کرده‌ایم.» او ترجمه برنامه‌های ملی اقدام برای مقابله با خشونت علیه زنان را یکی از پروژه‌های مشترک با کمیسیون حقوق بشر اسلامی دانست و گفت: «لایحه اصلاح قانون تعزیرات را از بُعد جنسیتی بررسی کردیم و پیشنهاداتی را برای گنجاندن در این لایحه ارائه دادیم. سند ماده «۲۲۷» برنامه پنجم توسعه نیز اکنون آماده تصویب است که البته شامل سند راهبردی امنیت زنان در روابط اجتماعی می‌شود.»
صرفا وضع قوانین کافی نیست
آیت‌الله محقق‌داماد هم یکی از چهره‌های حاضر در همایش ملی رفع خشونت علیه زنان بود. او با اشاره به اینکه نمی‌توان برای رفع خشونت علیه زنان، صرفا به وضع قوانین و مقررات بسنده کرد، گفت: «به نظر می‌رسد فقدان اخلاقیات باعث شده تا خشونت افزایش یابد.» آیت‌الله محقق‌داماد ادامه داد: «باید دو نکته را به شما اعلام کنم. به نظر بنده، خشونت علیه زنان در دو حوزه قابل طرح است؛ یکی در حوزه اجتماع و دیگری خانواده. هرچند ریشه آن می‌تواند به یک جا برگردد و علت و جهات آن هم مشترک است و به‌نظر می‌رسد که علل و جهات خشونت علیه زنان را می‌توان در دو دسته تقسیم کرد؛ یکی علل عملی و دیگری علل نظری. در راستای عملی، از کوزه همان برون تراود که در اوست، در جامعه‌ای هستیم که اخلاق درحال انحطاط بوده و با کمال تأسف، رفتار با زنان یکی از شئون اخلاقی ماست. ملت ایران افتخار می‌کند مسلمان است و تحت تربیت اسلامی بوده و مسلمان چندین‌بار در شبانه‌روز، خدایش را به مهربانی می‌خواند؛ چرا نسبت به دیگران خشن است و دیگری را تحمل نمی‌کند. به‌طور کلی، چه زن و چه مرد خشن شده‌اند و مهربانی از میان رفته، ما بنده خدای ارحم‌الراحمین هستیم اما این در تربیتمان منعکس نشده است.» او ادامه داد: «صفحه حوادث روزنامه‌ها، انسان را به گریه وامی‌دارد و در میان همه این حوادث، حوادثی هم داریم که علیه زنان است؛ پدیده چند روز قبلی که در روزنامه‌ها منعکس شده بود، ننگ تاریخ است؛ همان پدیده که مردی برای شکنجه زنش، اقوام او را به رگبار بست و این، نوعی از حیوانیت است، نه انسانیت. ما نتوانسته‌ایم اخلاقیات را آموزش بدهیم؛ امروز باید دانشگاه و آموزش‌وپرورش سرافکنده باشند و همه برای اخلاقیات بسیج شویم.»
او به بعد نظری ماجرا هم اشاره کرد و گفت: «وسیله خشونت علیه زنان و منع تبعیض از آنها، یکی از مباحث حقوق بشر است و تا جامعه و مدیران ما از صمیم قلب حقوق بشر را نپذیرفته باشند، به جایی نخواهیم رسید، ما باید همگی اصول حقوق بشر را پذیرفته باشیم. تا زمانی که در این کشور اجتهاد براساس کرامت انسانی و بشری شکل نگیرد، موفق نخواهیم شد؛ همچنین کرامت بشری از مهم‌ترین مسائلی بوده که باید به آن توجه شود. از کرامت بشری است که حقوق بشر منبعث می‌شود و این را فراموش کرده‌ایم، حال آنکه خداوند به ما موضوع کرامت انسانی را تذکر داده است اما میان هستی و باید، هنوز نتوانسته‌ایم پیوندی ایجاد کنیم. باید در مقام فتوا اگر فتوا به کرامت انسانی طعنه زد برمبنای کرامت انسانی فتوا بدهیم و آن را اصل قرار دهیم. باید اجتهاد را بر دو اصل کرامت انسانی و عدالت پایه‌گذاری کنیم و از اجتهاد متن‌محور فاصله بگیریم. اخلاق و نظر که در سخن بزرگان به حکمت نظری و اخلاقی مشهور است، باید مورد توجه قرار گیرد.» محقق‌داماد ادامه داد: «دژ خانواده آن‌قدر بلند است که باید یادمان باشد قانون از این دژ نمی‌تواند بالا برود بلکه باید اخلاق، مهر و عاطفه را در این دژ راه دهیم.»
از هر ۳ زن، یک زن از خشونت رنج می‌برد
گری لوئیس، نماینده سازمان ملل در تهران هم در همایش رفع خشونت علیه زنان حاضر بود. او گفت: «در سراسر جهان از هر سه زن، یک زن در برهه زندگی خود از خشونت‌های جنسی و جسمی ازجمله تجاوز، خشونت‌های خانگی و آزار و اذیت‌های روانی محل کار رنج می‌برد.» او در ادامه گفت: «خشونت‌های جنسی و جسمی علیه زنان هیچ‌گونه مرز جغرافیایی، اجتماعی و فرهنگی‌ای را نمی‌شناسد؛ به‌طوری‌که در سال ۲۰۱۴ بیش از ۲۰۰ دختر در کشور نیجریه دزدیده و مورد تجاوز جنسی و جسمی قرار گرفتند. به‌تازگی نیز تصاویر و ویدئوهایی از آزار و اذیت زنان در عراق منتشر شد که خوشبختانه این افراد توانستند جان سالم به‌در ببرند. در کشورهای توسعه‌یافته نیز در سال‌های اخیر، موارد زیادی از خشونت‌های جنسی علیه زنان در تیم‌های ورزشی و دانشگاه‌ها دیده شده است که باید با استفاده از اقدامات عملی، نرخ خشونت را کاهش دهیم.» نماینده سازمان ملل در ایران تأکید کرد: «در بیشتر مواقع، این خشونت‌ها از سوی فرد یا خانواده او مسکوت می‌مانند به این دلیل که آنها نمی‌خواهند مورد تبعیض در خانواده و جامعه قرار بگیرند. همه افراد یک جامعه و مقامات مسئول در سراسر دنیا می‌توانند با به‌چالش‌کشیدن فرهنگ خشونت و تبعیض، به این سکوت و بهره‌کشی‌ها پایان دهند. جمهوری اسلامی ایران در حال بررسی لایحه رفع خشونت علیه زنان است و این نشان می‌دهد مقامات این کشور به‌دنبال رسیدگی و حل این موضوع هستند. بسیار خرسند هستم که امروزه بخش عمده‌ای از فعالیت‌های مردان و پسران در راستای توانمند‌سازی زنان و دختران است زیرا ما مردان، ابتدا باید در مقابل خشونت‌ها ایستادگی کنیم و از اینکه مورد نقد اطرافیان قرار بگیریم، نترسیم. سازمان ملل، بنیانگذار کنوانسیون کاهش خشونت علیه زنان است و بدون تردید، انجام این خشونت‌ها، تبعیض بوده و برابری جنسیتی و توانمند‌سازی زنان را از بین می‌برد.»
با تعریف واژه «خشونت» مشکل داریم
همایش ملی رفع خشونت علیه زنان به همت کانون‌های وکلای دادگستری ایران ترتیب داده شده بود و چهره‌های زیادی از همین کانون‌ها در آن حضور داشتند. رئیس اتحادیه سراسری کانون‌های وکلای دادگستری ایران (اسکودا) یکی از آنها بود که گفت: لفظ خشونت به‌تنهایی و به خودی‌خود مفهومی منفی و ناخوشایند دارد اما ترکیب خشونت علیه زنان، تکان‌دهنده است؛ به‌ویژه وقتی این عبارت در کشور ما یعنی جایی که جز موارد خاص و به دلایل خاص، همواره منبع و منشأ مدارا، خردگرایی، دوستی و تحمل بوده به‌عنوان پدیده‌ای بومی و موجود شنیده شود اما ما را از پذیرش واقعیت‌ها هرچند تلخ و نامطبوع باشد، گریزی نیست.» بهمن کشاورز ادامه داد: «واقعیت نامطلوب و تأسف‌برانگیز این است که خشونت علیه خانم‌ها به اشکال و صور گوناگون در کشور ما هم موجود و هم متأسفانه فراوان است. کثرت موارد در حدی است که قابل اغماض نیست. باید با کمال تأسف بگویم موضوع این همایش، موضوعی است که واقعیت دارد و در قدم اول، ما با مشکل تعریف مواجه هستیم که این خشونت تعریفش چیست. در زمینه‌های ساختاری، قوانین و عرف محلی، مصادیق و تعاریف مختلفی می‌توانیم از خشونت تعریف کنیم که هدف این خشونت اعم از لفظی و فعلی و رفتارهای انفعالی خانم‌ها هستند. اینکه در کشور ما این مقوله مطرح باشد، جای تأسف است و امیدوارم به جایی برسیم که دیگر وجود نداشته باشد.» او ادامه داد: «امیدوارم بازدهی این همایش در حدی باشد که توجه جامعه و مقامات مسئول به این مطلب جلب شود و ما کمتر شاهد خودسوزی، قتل‌های حیثیتی و امثال اینها باشیم. لفظ خشونت به‌تنهایی مفهومی منفی و ناخوشایند دارد اما ترکیب خشونت علیه زنان تکان‌دهنده و مشمئزکننده است. باید پذیرفت که وجود چنین آسیبی در کشوری مانند ایران اسلامی، قابل هضم و تحمل نیست.»
