سهام جایزه یکی از انواع سهم در بازار بورس است که شرکت‌ها به‌عنوان نتیجه افزایش سرمایه آن را بین سهامدارن خود تقسیم می‌کند.

در واقع گاهی ممکن است یک شرکت ذخایر آزاد زیادی داشته باشد و برای تبدیل آن‌ها به سرمایه تصمیم به توزیع سهام جایزه یا Bonus Shares در بین سهامدارن خود بگیرد.

برای تبدیل سرمایه در این روش شرکت‌ها فقط قسمتی از ذخایر را به دفاتر سهمی منتقل می‌کنند و ثبت دفتری عملیات را انجام می‌دهند.

در حقیقت شرکت‌ها به دلایل مختلفی از جمله اصلاح ساختار مالی خود و یا تامین منابع مالی فعالیت‌ها به افزایش سرمایه شرکت اقدام می‌کنند. این افزایش سرمایه‌ها می‌تواند به چهار روش رخ دهد که در ادامه متن به شرح این روش‌ها می‌پردازیم.

سهام جایزه و چگونگی افزایش سرمایه

همانطور که گفتیم شرکت‌ها به چهار روش افزایش سرمایه انجام می‌دهند که این چهار روش را شامل می‌شود: ۱. افزایش سرمایه از محل آورده نقدی۲. افزایش سرمایه از محل صرف سهام یا سلب حق تقدم۳. افزایش سرمایه از تجدید ارزیابی دارایی‌های شرکت ۴. افزایش سرمایه از محل سود انباشته و اندوخته طرح و توسعه.

در روش اول شرکت‌ها قصد وارد کردن منابع مالی جدید را دارند و برای تامین هزینه‌ها از آورده نقدی سهامداران استفاده می‌کنند. آن‌ها اوراق مهمی با عنوان اوراق حق تقدم را بین سهامدارن قبلی خود تقسیم می‌کنند که سهامدارن حق انتخاب برای خرید آن یا فروش آن در بازار بورس را دارند.

در هر دو صورت سهامدار قیمت اسمی اوراق را به حساب شرکت واریز می‌کند و در صورت خرید حق تقدم میزان سهام او در شرکت افزایش می‌یابد.

بیشتر بخوانید: سهام نوسانی چیست؟ / سهام های مناسب نوسان گیری کدام است؟

در این نوع افزایش سرمایه شرکت حدود دو ماه را به‌عنوان مهلت پذیره‌نویسی به سهامدار خود فرصت می‌دهد تا درباره سهم تصمیم بگیرد.

در روش دوم یکی از روش‌های کمتر رایج در ایران است که در آن افزایش سرمایه از صرف سهام به‌دست می‌آید یعنی شرکت سهام را با قیمتی بیشتر از قیمت اسمی می‌فروشد؛ سپس مبلغ تفاوت قیمت بین ارزش اسمی و قیمت فروش را بین سهامداران خود به شکل سهم تقسیم می‌کند.

در روش سوم شرکت پولی را وارد نمی‌کند فقط دارایی‌های ثابت خود را مورد ارزیابی مجدد قرار می‌دهد و به‌همین دلیل ترازنامه تغییر می‌کند.

در این روش برای تعادل معادله حسابداری ترازنامه، سرمایه شرکت باید افزایش پیدا کند و به دلیل عملیات ارزیابی که انجام می‌شود قیمت سهام شرکت پایین می‌آید؛ در نتیجه کاهش قیمت، بازار تقاضای سهم بالا می‌رود.

سهام جایزه و چگونگی افزایش سرمایه از محل سود انباشته

در این روش در واقع شرکت سود انباشته زیادی دارد که برای افزایش سرمایه از آن استفاده می‌کند. شرکت این سود را به شکل سهام بین سهامدارن خود تقسیم می‌کند اما هیچ مبلغی بابت سهام از سهامداران دریافت نمی‌کند.

پس از توزیع سهام جایزه بین سهامدارن معمولا قیمت سهام شرکت به دلیل تعداد بالای سهام جایزه توزیع شده، افت می‌کند. اما نکته قابل توجه این است که سود هر سهم تغییری نمی‌کند بنابراین قیمت سهم دوباره افزایش می‌یابد و قطعا سهامدار به دلیل افزایش سهم خود از طریق سهام جایزه سود قابل توجهی می‌کند.

سهام جایزه و روش محاسبه قیمت جدید هر سهم

فرمول محاسبه قیمت جدید هر سهم در روش چهارم افزایش سرمایه بسیار ساده است. این فرمول به شکل زیر است:

قیمت جدید هر سهم= (قیمت پایانی هر سهم پیش از افزایش سرمایه) / (A+1)

A در حقیقت همان درصد افزایش سرمایه تقسیم بر ۱۰۰ است. مثلا تصور کنید که شما ۲ هزار عدد سهم ۱۰هزارتومانی متعلق به شرکت X را دارید. با فرض اینکه افزایش سرمایه ۷۰ درصدی باشد قیمت جدید هر سهم به قرار زیر است:

قیمت هر سهم= ۱۰۰۰۰/ ۱.۷= ۵۸۸۲

در این روش نیز مانند روش افزایش سرمایه از طریق ارزیابی مجدد دارایی‌ها قیمت سهام شرکت برای مدتی افت می‌کند. این افت قیمت یکی از دلایلی است که گاهی شرکت‌ها برای دستیابی به آن اقدام به تقسیم سهام جایزه می‌کنند؛ چراکه با افت قیمت سرمایه‌گذارن جدید در بازار بورس راغب می‌شوند تا سهام شرکت را خریداری کنند و در نتیجه سرمایه شرکت افزایش می‌یابد.

چه عواملی در انتخاب سهام جایزه موثر هستند؟

اولین دلیلی که انتخاب سهام جایزه را جذاب می‌کند معافیت مالیاتی این سهم است؛ اما از طرفی این نوع سهام لزوما باعث افزایش دارایی و ثروت سهامدارن نمی‌شود.

در حقیقت سهام جایزه و تقسیم آن تاثیری بر روی حساب‌های ترازنامه و یا بدهی‌ها ندارد. این نوع سهام فقط می‌تواند ارزش اسمی سهم عادی شرکت را برای مدتی کاهش دهد.

بیشتر بخوانید: حق تقدم چیست؟ / هر آن چه باید در مورد حق تقدم بدانید

از طرفی در این روش سهامدار پولی بابت سهام جایزه نمی‌دهد و می‌تواند آن را برای پول بفروشد که این موضوع به نفع سهامدار و شرکت است.

آیا سهام جایزه قابل فروش است؟

سهام جایزه را می‌توان به‌راحتی فروخت فقط نیاز است تا سهم پس از مدتی وارد پرتفو شود. بازه زمانی مورد نیاز برای ورود سهام جایزه در پرتفو حدود ۲ ماه تا ۴ ماه است.

پس از اینکه سهام جایزه وارد پرتفو شد بازهم تا زمان ثبت نهایی که حدود ۲ تا ۴ هفته کاری زمان می‌ برد باید صبر کنیم. در حقیقت افزایش سرمایه در شرکت‌ها شش مرحله پیشنهاد، حسابرسی، مجوز، دعوت، تصمیمات، و ثبت را شامل می‌شود.

این نکته را نیز باید در نظر بگیرید که اگر افزایش سرمایه حدود ۱۰۰ درصد یا کمتر باشد معمولا نشر آگهی افزایش سرمایه پس از مرحله سوم حدود ۲ ماه زمان می‌برد و پس از آن می‌توانیم سهم را بفروشیم.

اما اگر افزایش سرمایه بیش از ۲۰۰ درصد باشد رسیدن مرحله سوم به مرحله ششم حدود ۳ ماه زمان می‌برد و پس از ثبت نهایی می‌توانیم سهام جایزه را بفروشیم.

تفاوت سهام جایزه و حق تقدم چیست؟

سهام جایزه و حق تقدم هر دو به منظور افزایش سرمایه از سوی شرکت‌ها به سهامدارن قبلی خود تعلق می‌گیرند اما تفاوت‌هایی نیز دارند.

سهام حق تقدم دوره پذیره‌نویسی دارد و سهامدار می‌تواند آن را پیش از ورود به بازار با ارزش اسمی بفروشد؛ البته فروش نماد حق تقدم بازه زمانی مشخصی دارد که نباید کمتر از ۶۰ روز باشد. این نوع سهام پس از ثبت افزایش سرمایه شرکت تبدیل به سهام عادی و قابل فروش می‌شود.

سهامدار برای حق تقدم حتما باید مبلغ اسمی سهم را به حساب شرکت واریز ‌کند.

اما درباره سهام جایزه فروش آن پس از عبور از مراحل افزایش سرمایه ممکن است و اینکه سهامداران ملزم به پرداخت هیچ‌گونه مبلغی برای سهام جایزه نیستند و آن را رایگان دریافت می‌کنند.

اعتبار این نوع سهام تاریخ انقضا ندارد و پس از ورود سهم به پرتفوی تبدیل به سهام عادی در بازار بورس می‌شود.

منبع : https://vaghayerooz.com/fa/news/10256