عبور اسکناس از صافی:

پولشویی به مجموعه اعمالی گفته می شود که طی آن معاملات و درآمدهای نامشروع، به طور کامل، شکلی قانونی می گیرند و از تعقیب و مجازات قانون، رهایی می یابند.

آنچه چهره پولشویی را بیش از پیش زشت جلوه می دهد، دستگاههای تبهکاری و انجام عملیات بانکی توسط آنهاست که گاه به عنوان جریانی از نظام اقتصادی، موجب فلج شدن چرخه های پولی و مالی کشورها می شوند.

اکتساب پولهای کثیف و تطهیر آن عملی خلاف و غیر قانونی بوده و تبعات منفی بسیاری برای اقتصاد کشورها دارد. به همین دلیل مبارزه با پولشویی مورد توجه جامعه جهانی قرار گرفته است و کشورها برای نیل به این مقصود، به تصویب قوانین و مقررات ویژه ای اقدام کرده اند.

پولشویی فرآیندی پیچیده، مستمر، درازمدت و گروهی است که به طور معمول در مقیاسی بزرگ انجام می شود و می تواند از محدوده جغرافیایی – سیاسی یک کشور فرات برود و به این روش، پول کثیف حاصل از ارتکاب جرم، تغییر ماهیت داده و به صورت مشروع و قانونی درآید.

بیشتر مجرمان سعی دارند با استفاده از نظام بانکی، منابع و وجوه حاصل از جرم پولشویی را به صورت مشروع و قانونی جلوه دهند. از آنجایی که انگیزه مالی، مهمترین انگیزه ارتکاب پولشویی است، جلوگیری از کسب درآمد نامشروع یکی از مسائل ضروری سالم سازی اقتصاد بوده و افراد را به سمت کسب درآمد حلال و قانونی سوق می دهد. در این مقاله قصد بر این است ضمن تعریف و بیان روشها و فرآیند پولشویی، برخی راههای مبارزه با آن بیان شود.

پولهای کثیف

پولشویی یک فعالیت غیر قانونی است که طی آن، عواید و درآمدهای ناشی از اعمال خلاف قانون، مشروعیت می یابد. به عبارت دیگر، پولهای کثیف ناشی از اعمال خلاف به پولهای تمیز، تبدیل و در بدنه اقتصاد جایگزین می شود.

درآمدهای نامشروع را که به پولهای کثیف معروف است، می توان به سه دسته تقسیم کرد:

– پول سیاه: درآمدهایی که از راه قاچاق کالا و مواد مخدر و ثروتهای نامشروع به دست می آید.

– پول خونین: به درآمدهایی که از راه اقدام های ضد بشری و خیانتکارانه به دست می آید، اطلاق می شود.

– پول خاکستری: به درآمدهایی گفته می شود که از کانالهای زیر زمینی و پنهانی به دور از چشم ماموران حکومتی به دست می آید.

فرآیند پولشویی

فرآیند پولشویی شامل مراحل زیر است:

جایگذاری: اولین مرحله از فرآیند پولشویی، جایگذاری با تزریق عواید حاصل از فعالیتهای مجرمانه به شبکه مالی رسمی، با هدف تبدیل و تغییر منشا و یا مالکیت آن است.

این شیوه به نحوی است که وجوه سپرده گذاری شده ( کمتر از سقف معین پیش بینی شده برای گزارش دهی) به خارج انتقال می یابند و به سرعت استرداد می شوند. مجرمان این روش را در اغلب کشورها مورد استفاده قرار می دهند.

روش دیگری که ممکن است در این مرحله مورد استفاده قرار گیرد، این است که مهاجران مبالغ جزئی و کم را در یک حساب مشترک واریز می کنند. گردش این حساب به نحوی است که واریز وجه به آن، توسط اشخاص غیر مرتبط یا به صورت مبالغ جزئی انجام می شود.

همچنین تشکیل شرکتهای صوری یا شرکتهایی که در اصل، به منظور پولشویی تاسیس می شوند، در نقاطی به ثبت می رسد که مقررات در این خصوص آسان است.

لایه گذاری: لایه گذاری مرحله دیگری از جرم پولشویی است. این مرحله معطوف به جداسازی عواید حاصل از جرم، از منشا غیر قانونی آن است. این عمل از طریق ایجاد لایه های پیچیده ناشی از معاملات ( نقل و انتقال) چند گانه با هدف مبهم ساختن زنجیره عطف حسابرسی و عدم امکان ردیابی منشا مالی انجام می شود.

یکپارچه سازی: آخرین مرحله در فرآیند پولشویی، یکپارچه سازی یا فراهم آوردن پوشش و ظاهری مشروع برای توجیه قانونی عواید حاصل از فعالیتهای مجرمانه است.

چنانچه مرحله لایه گذاری با موفقیت انجام شود، عواید حاصل از دارایی های نامشروع به اشخاص یا شرکتهایی که به نحوی با مجرمان در ارتباط هستند و یا از طریق روش های دیگری مانند تاسیس شرکتهای پوششی و غیره؛ واگذار می شود.

روشهای پولشویی

برخی روشهای پولشویی در ادامه ذکر می شود:

۱- این پولها از حالت نقدینگی خارج و وارد نظام بانکی می شود، سپس آنقدر جابه جا شده و از حسابی به حساب دیگر واریز می شوند تا هویت مالک واقعی آن مخدوش شود و بالاخره در آخرین مرحله با خرید سهام شرکتها و سرمایه گذاری در عرصه های مختلف قانونی، فرم و شکل قانونی می یابند.

۲- از شیوه های دیگر تطهیر پول، می توان به سرمایه گذاری موقت در بنگاههای تولیدی – تجاری قانونی، سرمایه گذاری در بازار سهام و اوراق قرضه، سرمایه گذاری در بازار طلا و الماس، انتقال پول به کشورهای دارای مقررات بانکی آزاد مثل کشور سوئیس اشاره کرد.

آثار منفی پولشویی

آثار منفی پولشویی در اقتصاد کشورها بسیار زیاد بوده که برخی به شرح زیر است:

۱- پولشویی موجب شیوع بیشتر جرایم می شود و تمایل به سرمایه گذاری در فعالیتهای مولد را کاهش داده و موجب تضعیف بنیان های اقتصادی کشور می شود.

۲- پولشویی سبب آلودگی مبادلات قانونی خواهد شد، به طوری که اعتماد به بازارها و مبادلات قانونی به دلیل آلودگی ناشی از سطح وسیع اختلاس و کلاهبرداری ها، مورد تردید قرار خواهد گرفت.

۳- از دیگر اثرات منفی پولشویی فرار سرمایه به صورت غیر قانونی از کشور است، به این صورت که پول های خلاف برای تطهیر و سرمایه گذاری به کشورهای توسعه یافته غربی منتقل می شوند.

۴- تضعیف یکپارچگی و تمامیت بازارهای مالی؛ موسسه های مالی متکی به عواید حاصل از فعالیتهای مجرمانه، در مدیریت مناسب دارایی ها و انجام به موقع تعهدات و عملیات خود، با مشکلات و چالش های بیشتری مواجه اند.

۵- کاهش کنترل دولت بر سیاستهای اقتصادی: در بعضی از کشورهای در حال توسعه این عواید غیر قانونی ممکن است میزان بودجه دولت را تحت تاثیر قرار دهد و در نتیجه کنترل دولت را بر سیاستگذاریهای اقتصادی کاهش دهد.

مبارزه با پولشویی

تصویب و اجرای یک قانون موثر علیه پولشویی، بدون شک هزینه هایی را در قبال نقدینگی در بازارهای مالی داخلی به دنبال خواهد داشت، اما در درازمدت منافع حاصل از آن در زمینه ایجاد اقتصادی سالم تر و قوی تر، متجلی و زیان های ناشی از اجرای قانون پولشویی تا حد زیادی جبران می شود.

برای تحقق مبارزه با پولشویی اول باید نحوه معاملات اقتصادی را شفاف و نحوه نظارت ها را قانونمند کرد و بعد به کشف و مقابله تطهیر پول های سیاه پرداخت.

برای مبارزه با پولشویی پیشنهاد می شود:

۱- زیر ساختهای ضروری برای مبارزه با پولشویی از طریق برپایی یک نظام حقوقی جامع و در عین حال سختگیرانه، پی ریزی شود.

۲- به منظور سنجش درجه کارایی مقررات اجرایی ذی ربط، نیل به اهداف مورد انتظار و نظام ارزیابی هماهنگ مشتمل بر شاخص های کیفی و کمی، برقرار و پیاده شود.

۳- برای تحقق مبارزه با پولشویی باید نحوه معاملات اقتصادی را شفاف و نحوه نظارت ها را قنونمند کرد.

هادی قلیزاده معاون اداره کل پشتیبانی وزارت اقتصاد

منبع : http://www.mehrnews.com/news/1016449